Fruit kweken in een kleine stadstuin

Niet iedereen heeft de luxe van een grote tuin. Zeker niet in ons kleine landje, waar stadstuinen steeds kleiner worden. Gelukkig kun je ook met een kleine stadstuin veel kanten op. Er zijn ook genoeg fruitsoorten die in een kleine tuin passen. Er zijn zelfs wat voordelen tegenover een grote landelijke tuin. In dit artikel vertellen we je meer over hoe je een groene stadstuin kunt aanleggen die vol staat met de leukste fruitbomen en fruitstruiken.

Voor- en nadelen

Een kleine stadstuin heeft enkele voor- en nadelen als het aankomt op het kweken van fruit tegenover een grote landelijke tuin. Als je die voor- en nadelen kent, kun je bij het aanleggen van je fruittuin de juiste keuzes maken.

Nadelen

De nadelen van een stadstuin liggen wel voor de hand:

• Beperkte ruimte. In een stadstuin worstel je vaak met de vierkante meters. Een achtertuin van 50m2 of zelfs minder is geen uitzondering. En in zo'n kleine tuin past een grote boom natuurlijk nooit. En zelfs bij kleinere bomen en struiken zullen keuzes gemaakt moeten worden.
• Slechte of vervuilde grond. Natuurlijk zijn er ook stadstuinen met een uitstekende bodem waar van alles groeit. Maar het is ook geen uitzondering om in een tuin vervuilde of slecht gestructureerde grond tegen te komen. Bij vervuilde grond is er waarschijnlijk weinig meer te doen met fruit, en ben je aangewezen op potten.
  Bodem met een slechte structuur of arme grond is gelukkig een stuk gemakkelijker te verbeteren.
• Schaduw van omliggende gebouwen. Schaduw komt in de stadstuin voor. Gelukkig zijn er genoeg planten en bomen die goed groeien in de halfschaduw of volledige schaduw. Maar er zijn natuurlijk ook fruitsoorten die veel zon nodig hebben. En als je hele tuin in de schaduw van een groot gebouw ligt, dan is dat wel een probleem.

Voordelen

Maar gelukkig zijn er ook voordelen aan een fruittuin. Die voordelen zijn:

• Beschutting tegen wind en vorst. Als het hard stormt of vriest, dan bieden de vele gebouwen en muren in een stad beschutting. Dit kan misschien lijken op een klein verschil, maar dat is niet het geval. Er kunnen vaak enkele graden temperatuurverschil zijn, en ook de wind is vaak een stuk minder sterk. Hierdoor passen planten die vaak te windgevoelig zijn voor Nederland wel in een fruittuin in de stad.
• Warmer microklimaat. Ook in de zomer heb je wat voordelen aan die beschutting. Vaak biedt de stad een wat warmer microklimaat. Deze extra warmte zorgt ervoor dat vooral fruitsoorten uit zuiderlijke gebieden beter afrijpen. Fruit uit een stadstuin is dus ook snel wat zoeter dan uit een tuin in het platte land.
• Meer mogelijkheden voor verticaal tuinieren. Als je niet de breedte in gaat, moet je de lucht in gaan. En met verticaal tuinieren kan dit! In een stadstuin zijn vaak genoeg hekken, muren of schuttingen te vinden. Ideaal voor leibomen, klimplanten en zuilbomen die vooral de lucht in gaan maar ook smal blijven.

Beste fruitbomen voor een stadstuin

Een stadstuin leent zich vooral voor bessenstruiken. Die blijven wat kleiner dan de bomen, en passen dus ook beter in de kleine tuinen. Toch zijn er wel wat fruitbomen die je kunt proberen.

Dwergfruitbomen

De beste fruitbomen voor in de stadstuin zijn dwergfruitbomen. Die blijven van nature een heel stuk kleiner dan de 'gewone' varianten van deze zelfde bomen. Dit komt door een natuurlijke genetische afwijking, waardoor de bomen minder hard groeien.

Onze favoriete dwergbomen zijn o.a. de peer Louisa, de appel Galina, de dwergpruim Sweet Blue en de dwergkers Cherry Boop.

Dwergfruitbomen kan je in de volle grond planten, of in een pot houden. Als je de boom in pot houdt is goed water geven en bemesten wel meer werk. Daarom adviseren wij altijd, als het kan, om deze bomen in de volle grond te planten. Dat is wel zo gemakkelijk.

Dwergperziken- en nectarines

Ook perzik- en nectarinebomen zijn als dwergboom te verkrijgen. Hoewel er in een stadstuin vaak voldoende warmte is om fruit te laten rijpen, is er wel een andere uitdaging. Deze bomen worden namelijk al snel besmet door krulziekte. Het beste is om de perziken en nectarines in een kas of serre te houden om aantasting te voorkomen. Maar heb je die luxe niet? Dan zijn die bomen misschien niet zo'n goed idee.

Zuilfruitbomen

Naast dwergbomen zijn er ook zuilfruitbomen (of kolombomen). Zuilfruitbomen zijn zeer goed geschikt voor een stadstuin. Ze zijn ideaal omdat ze niet breed worden, maar wel hoog. Zo haal je toch een relatief hoge productie van zo'n boom, zonder dat hij veel ruimte in beslag neemt.

De meeste zuilbomen zijn appels. Dit zijn ook de bomen die het smalste blijven. Onze favorieten zijn de McIntosh en de Red Sensation. Dit zijn appelbomen met smakelijke appels die heel gemakkelijk fruit dragen.

Ook zijn er enkele zuilperenbomen. Ook die zijn erg smal, maar minder dan de appels. Onze favorieten zijn de Condo en de Benita.

De zuilkers, pruim, abrikoos en perzik zijn anders. Die hebben echt de juiste snoei nodig om smal te blijven, en zullen toch altijd een stuk breder worden dan de appels.

Leifruitbomen

De laatste optie die goed geschikt is voor de stadstuin is een leifruitboom. Dit zijn gewone fruitbomen, maar op een langzaam groeiende onderstam. Door de takken uit te buigen maak je de boom plat. Zo kan de boom bijvoorbeeld goed tegen een schutting aangroeien. Deze horizontale takken zorgen voor een hoge opbrengst met zoete en smakelijke vruchten. Maar het zorgt er ook voor dat de fruitboom minder ruimte inneemt, en daarom beter in een kleine stadstuin past.

Een leiperenboom zoals deze Bonne Louise groeit ook goed tegen een muur in een stadstuin.

 

Een ander groot voordeel van leifruitbomen is dat ze in een enorm assortiment fruitbomen te verkrijgen zijn. Kijk bijvoorbeeld eens naar ons assortiment leifruitbomen. Je kunt een leifruitboom kiezen in een gemakkelijk, zelfbestuivend ras zoals de Elstar of Conference. Maar je kunt ook kiezen voor iets bijzonders, zoals een abrikoos of een kweepeerboom in leivorm.

Beste fruitstruiken voor in een stadstuin

Bij fruitbomen moet je dus een beetje oppassen met welke boom je uitkiest. Alleen fruitbomen met een lage groeikracht passen in een stadstuin.

Met bessenstruiken is er meer te kiezen. De meeste bessenstruiken zijn prima geschikt om in een fruittuin aan te planten. Ook kunnen bessenstruiken goed in pot gehouden worden. Het is dan wel belangrijk om deze struiken voldoende water te geven.

De best geschikte bessenstruiken voor in een stadstuin zijn aardbeien, blauwe bessen, frambozen, kruisbessen, rode bessen en vijgenstruiken. Hieronder vertel ik je meer over deze fruitsoorten en waar je ze het beste plant.

Aardbeien

De eerste bessenstruiken die erg goed geschikt zijn voor een stadstuin, zijn aardbeienplanten. Die kan je in de tuin planten, waar ze als bodembedekker langzaam maar zeker de grond rondom andere bomen en struiken bedekken.

Maar wat misschien nog beter is, is aardbeienplanten in pot houden. Aardbeien houden er nogal van om te gaan hangen, waardoor je dus heel leuke hangbakken over houdt. Die vrij houdende aardbeien worden zo ook nog eens minder snel door dieren opgegeten, en blijven zonder contact met de grond ook mooi schoon.

Aardbeien staan graag op een zonnige plek, en in zachte, lichtzure grond. Als je ze in een pot plant mogen ze in gewone potgrond. Vergeet niet voldoende water te geven!

Blauwe bessen

Nog zo'n fruitsoort die je misschien in de volle grond wilt aanplanten is de blauwe bes. Blauwe bessen zijn erg kieskeurig wat grondsoort betreft. Staan ze niet op heel zachte, goed doorlatende en vooral zure grond? Dan laten ze het al vrij snel afweten.

Nu kan je het geluk hebben dat je een tuin hebt met veengrond. Die grond is van nature heel zuur, en perfect voor blauwe bessen. Maar als je een tuin hebt met kleigrond, dan is een blauwe bes niet goed geschikt.

Je kunt de blauwe bes dan beter in een pot houden. Vul die pot met potgrond voor zuurminnende planten en geef de struik in de zomer voldoende water. Je mag hem in de volle zon zetten, maar ook voor de in de halfschaduw is een blauwe bes goed geschikt.

Frambozen en bramen

Ook frambozen en bramen kunnen in een stadstuin worden gekweekt. Toch is het wel belangrijk om het juiste ras te kiezen voor jouw plek in de tuin. Zowel frambozen en bramen hebben namelijk veel groeikracht, lange takken en kunnen ook wel een beetje gaan woekeren.

Daarom zijn deze planten vooral ideaal om tegen een muur, schutting, rek of draden vast te maken. Zo nemen ze minder ruimte in beslag, en geven ze ook meer fruit. Hoe je dat doet, lees je hier.

Wat rassen betreft is er veel te kiezen. Onze favorieten zijn Meeker, Polka en Himbotop voor de frambozen, en Triple Crown en Chester Thornless voor de bramen. Allemaal toprassen met een fantastische smaak. Wil je liever iets bijzonders? Kijk dan ook eens bij de gele framboos Golden Everest of de Doornloze Loganbes. Beide bijzondere fruitsoorten, en zeer populaire opties om aan te binden in een kleine stadstuin.

Heb je geen ruimte voor zo'n grote frambozenstruik of braam? Dan kan je deze fruitstruiken ook goed in pot houden! Maar, het is dan wel belangrijk om een speciaal ras uit te zoeken die compact groeit. De meeste frambozen en bramenplanten doen dat niet, dus een speciale dwergframboos of dwergbraam zijn absoluut nodig. Welke rassen geschikt zijn lees je hier: dwergframbozen en dwergbramen.

De loganbes is een doornloze kruising tussen een framboos en braam. Erg lekker, en ook erg mooi. Je bindt deze plant wel het beste aan tegen een rek of schutting.

Kruisbes, rode bes, witte bes en zwarte bes

De kruisbes, rode bes, witte bes en zwarte bes lijken allemaal erg op elkaar. Het zijn middelgrote struiken die goed passen in een stadstuin. Ook geven ze allemaal heel erg gemakkelijk fruit. Je kunt ze in de volle grond aanplanten, maar ook in pot houden is mogelijk. Omdat een zwarte bes wat groter wordt dan de andere struiken uit dit lijstje is het misschien beter om een dwergvariant te kiezen, zoals de Little Black Sugar ®.

Vijgen

De vijg is natuurlijk niet echt een bessenstruik. Maar je kunt een vijg wel als struikvorm of boomvorm laten groeien. En juist die struikvorm is fantastisch voor een stadstuin.

Een vijg groeit het beste in een beschutte en warme plaats. Kies dus het liefste een plekje bij een zuidmuur uit. Dit mag best een plek zijn met een droge, schrale en voedingsarme ondergrond. Want daar kan een vijg juist heel goed tegen. Een natte, drassige en harde ondergrond is dan weer niet goed geschikt voor een vijg.

De beste vijgenstruiken voor een wat kleinere tuin zijn de Rouge de Bordeaux en de Little Miss Figgy. Beide rassen met een compacte groeivorm die dus relatief klein blijven. Je kunt deze vijgen ook goed in pot houden.

Ga je toch voor een andere vijg? Dat kan! Maar kies dan wel een goed winterharde vijg uit. Want ruimte om de vijg in een kas of serre te overwinteren, die heb je in een kleine stadstuin meestal niet.

De vijg Little Miss Figgy kan ook goed in een pot gehouden worden.

Klimfruit

Met alle schuttingen en muren van een stadstuin is er ook genoeg ruimte voor klimmende fruitplanten. De beste soorten klimfruit voor de stadstuin zijn druiven, kiwi's en de schijnaugurk. Daarnaast is het ook mogelijk om loganbessen en doornloze bramen te gebruiken, maar die moet je zelf wel aanbinden. Zonder hulp klimmen die niet.

Druiven in de stadstuin

De druif is perfect voor een stadstuin. Een druif heeft namelijk het liefste een warme en beschutte plaats in de tuin, en die is er in de stadstuin vaak meer dan genoeg. Het liefste plant je de druif bij een zuidermuur, of over een pergola of overkapping. Zolang er maar voldoende zon is. Heb je niet zoveel zon? Dan kan je het beste overwegen om een Zilga druif aan te planten. Die rijpt ook in de halfschaduw goed af.

Een druif kan van nature best groot worden, maar laat zich goed snoeien. Met de juiste snoei heb je bij een druif genoeg aan één schuttingdeel van zo'n 2x2 meter groot. Op die manier heb je een mooie, volle druivenplant die vol met trossen zit. Eet smakelijk!

Kiwi's

De kiwi is een geweldige toevoeging aan een stadstuin, maar houd er rekening mee dat hij behoorlijk groot kan worden. Met z’n grote bladeren en lange ranken is hij ideaal om een pergola of carport mee te bedekken. Maar je hebt wel wat ruimte nodig—reken op minstens vier meter, anders zal je kiwi niet genoeg energie hebben om fruit te geven. Kies een zelfbestuivende variant, zoals de Moniek, zodat je niet met een mannelijke en vrouwelijke plant hoeft te rommelen.

Heb je niet zoveel ruimte? Overweeg dan een kiwibes! Deze compacte variant heeft slechts de helft van de ruimte nodig, of zelfs minder. Hoewel de bladeren minder indrukwekkend zijn, krijg je wel kleine, zoete vruchtjes die je direct met schil en al kunt eten. Ze smaken net als kiwi’s, maar dan in miniformaat. De kiwibes Issai is een prima keuze; hij is zelfbestuivend en daarmee lekker makkelijk. Zorg er wel voor dat je hem op een beschutte plek plant om vorstschade in het voorjaar te voorkomen. Anders blijf je een jaar zonder oogst!

Schijnaugurk

De schijnaugurk is een minder bekende fruitplant. Vaak wordt deze in Nederland aangeplant als sierplant, vanwege de aantrekkelijke bloemen. Maar het is zeker ook een fruitklimmer. De grote lichtpaarse vruchten zijn eetbaar, en in Azië zelfs relatief populair. 

Creatieve oplossingen voor ruimtegebrek

Ben je nu heel geinspireerd geraakt om met fruitbomen en struiken in de tuin aan de gang te gaan? Dat kan ik helemaal begrijpen! Maar er schuilt natuurlijk het risico dat je ruimte tekort komt. Daarom hierbij nog wat tips om met ruimtegebruik om te gaan:

• Ga verticaal tuinieren. Gebruik leibomen (espalier) en klimfruit om vooral de hoogte in te werken. Ook zuilbomen zijn een goede optie.
• Gebruik bakken en potten. Op die manier kan je ook fruitbomen kwijt op de stoep voor je huis, op je terras of op een balkon of dakterras. Zo maak je vanzelf meer ruimte!
• Met buren aan de gang? Gemeenschappelijke ruimten, 'community gardening' en projecten met openbaar groen betekenen dat je met eetbare planten aan de gang kunt met de buurt. Zo kan je lekker tuinieren, en kom je ook in contact met buren!
• Keuzes maken! Het is vaak beter om minder bomen te hebben, met genoeg ruimte, dan bomen die net iets te dicht op elkaar staan. Wees dus ook niet bang om keuzes te maken!

Combineren met andere planten

Dat je een fruittuin in de stad aanlegt betekent natuurlijk niet dat je alleen maar fruit mag aanplanten. Sterker nog, fruit combineert heel goed met andere planten! Soms hebben de fruitbomen zelfs voordeel aan planten in de buurt. Dat noemen wij 'goede buren'.

Combineer fruitbomen daarom ook gerust met:

• Sierplanten. Ga dan vooral voor inheemse planten en bijenplanten. In het voorjaar hebben de bijen genoeg te snoepen aan de fruitbomen en struiken. Maar vooral in de zomer hebben ze behoefte aan andere bloemen. En daar zijn sierplanten een goede toevoeging!
• Groenten. Hoewel je groenteplanten het liefst niet direct onder een fruitboom zet, kunnen ze wel goed op een iets andere plaats in je tuin. Zo haal je allerlei lekkers uit je eigen tuin!
• Kruiden. Die zijn vaak uitstekende bijenplanten, en ook heerlijke eetbare planten. Daarnaast zijn ze vaak goede buren die insecten afschrikken. 

Conclusie

Een stadstuin mag dan wel klein zijn, maar biedt toch verrassend veel mogelijkheden voor het kweken van fruit. Hoewel je wat nadelen kunt tegenkomen, zoals beperkte ruimte en mogelijk slechte grond, zijn er ook duidelijke voordelen. De beschutting van gebouwen zorgt bijvoorbeeld voor een warmer microklimaat en bescherming tegen wind en vorst. Kies voor compacte fruitbomen zoals dwerg- of zuilbomen, of gebruik leifruitbomen en verticale oplossingen om optimaal gebruik te maken van de beschikbare ruimte. Daarnaast zijn fruitstruiken zoals aardbeien, blauwe bessen en vijgen uitstekend geschikt voor kleine stadstuinen. Combineer dit met sierplanten, groenten of kruiden voor een prachtige en productieve tuin.

Veel plezier, en blijf vooral lekker fruittuinieren!

p.s. Ben je op zoek naar een plek om mooie en leuke fruitbomen en struiken te kopen? Kijk dan eens bij onze webwinkel of kom gezellig bij onze winkel langs!

Referenties

Foto van de vijg Little Miss Figgy door Plantipp BV®.

Foto van de schijnaugurk door gailhampshire from Cradley, Malvern, U.K. CC BY 2.0 licentie