Bladluis

Bladluis is misschien wel de meest voorkomende plaag bij fruitbomen- en bessenstruiken. Vooral prunus-soorten zoals de pruim, kers, perzik en nectarine hebben snel last van bladluizen. Bladluizen zijn kleine insecten die zich voeden aan de sappen uit blad en takken. Ze zijn meestal groen- of zwart, maar ook andere kleuren komen voor. Hoewel bladluizen meestal niet heel gevaarlijk zijn kunnen ze toch een vervelende plaag zijn. In dit artikel vertellen we hoe je bladluis kunt herkennen, hoe je het verkomt en hoe je het bestrijd.

Op deze pagina:

• Bladluis herkennen
• Schade door bladluis
• Bestrijden van bladluizen
• Referenties

Bladluis herkennen

Bladluizen zijn zeer kleine (ongeveer 1-2mm per) insecten die zich in vele groepen op (vaak de onderkant van) jong blad en jonge takken nestelen in de top van een boom of struik.

Ze verspreiden zich vooral goed met vochtig en warm weer. De insecten zijn vaak groen of zwart, maar ook andere kleuren zoals oranje of rood komen soms voor. Vaak worden de bladluizen vergezeld door mieren of lieveheersbeestjes.

De bladluizen scheiden een plakkerige substantie (honingdauw) af, die je duidelijk kunt voelen als je over de takken of bladeren wrijft. Aangetaste bladeren krullen om, waardoor je vaak het blad open moet vouwen om de bladluizen te kunnen zien.

De jonge toppen van deze pruimenboom zijn zwaar aangetast door bladluis. Vooral op de tak zijn de groene bladluizen goed zichtbaar.

Naast groene bladluis komt ook zwarte bladluis vaak voor: in de fruittuin vooral bij jonge toppen van kersenbomen.

Bladluizen kunnen ook oranje zijn, maar dit is relatief zeldzaam.

Door een dichtgevouwen blad te openen worden de bladluizen zichtbaar.

Fruitbomen- en struiken met bladluis

In principe kunnen alle fruitbomen- en bessenstruiken last krijgen van bladluis. Toch zie je het vaakst een aantasting van bladluis op:

• Pruimenbomen
• Kersenbomen
• Perzikbomen (en nectarinebomen)
• Abrikozenbomen
• Bramen

Schade door bladluis

Bladluis is meestal ongevaarlijk en gaat vanzelf weer weg als natuurlijke vijanden de luizen bestrijden. Dit is vooral het geval bij een lichte aantasting.

Een zware aantasting kan een boom wel verzwakken, wat weer andere ziekten en plagen kan aantrekken. Bij een zware aantasting is het dus verstandig om die wel te bestrijden. Als bladluizen zich alleen in specifieke takken of tappen bevinden kan het de moeite waard zijn om deze weg te snoeien.

Mieren 

Mieren worden vaak gezien als een plaag in de tuin. Dat is wel iets te symplistisch gezien, want mieren zijn heel nuttige insecten die zelf geen enkel gevaar zijn voor bomen- en struiken.

Toch zijn mieren minder fijn als ze gecombineerd worden met bladluizen. Zoals eerder genoemd scheiden de bladluizen een plakkerige, zoete substantie genaamd honingdauw af. Mieren zijn dol op deze substantie, en leven daarom in een symbiotische relatie met de bladluizen.

In ruil voor een dagelijkse portie van de zoete honingdauw beschermd de mier de bladluizen tegen natuurlijke vijanden, waardoor de bladluizenkolonie kan groeien en de plant steeds verder kan verzwakken.

Wanneer een mier een groep bladluizen bewaakt in ruil voor honingdauw wordt vaak gezegd dat de mier de bladluizen 'melkt'.

In het geval dat er bij bladluizen een 'melkende' mier te vinden is, zal bestrijding met natuurlijke vijanden lastiger worden. Mogelijk moet je in dat geval kiezen voor een alternatieve bestrijding.

Bestrijden van bladluizen

Natuurlijke vijanden

Bladluizen trekken ook veel andere insecten aan. Dit is niet altijd slecht nieuws, want de meeste insecten die je in de boom zult aantreffen zijn eigenlijk natuurlijke vijanden van de bladluis. Door deze te ondersteunen, help je de bladluizen blijvend weg te krijgen.

Veel voorkomende natuurlijke vijanden van bladluizen zijn het lieveheersbeestje, de larven van het lieveheersbeestje, sluipwespen en oorwormen.

Omdat natuurlijke vijanden in een tuin blijven, en daar blijvend bladluizen bestrijden, is het faciliteren van deze natuurlijke vijanden de beste, blijvende oplossing tegen een aantasting van bladluis.

De larve van het lieveheersbeestje heeft misschien wel meer honger dan het volgroeide 'beest'. Slecht nieuws voor bladluizen.

Er zijn twee manieren om meer natuurlijke vijanden in je tuin te krijgen:

1. Je kunt een aangename leefomgeving maken. Door bijvoorbeeld een pot met stro op te hangen in een boom creëer je een fijne schuiplaats voor oorwormen, die daarna jou weer helpen met het bestrijden van bladluizen.
   Ook een gevarieerde tuin met veel verschillende planten en veel groen zorgen voor een fijne leefomgeving voor natuurlijke vijanden.
2. Je kunt larven van natuurlijke vijanden online bestellen. Denk bijvoorbeeld aan sluipwespen of lieveheersbeestjes.

Het kan soms best enkele weken duren voordat de populatie natuurlijke vijanden genoeg is toegenomen om een plaag van bladluizen te verhelpen.

Handmatig verwijderen

Bij een lichte aantasting door bladluizen kan handmatig verwijderen een effectieve manier zijn om de verspreiding te stoppen. Als alleen de jonge toppen enkele luizen bevatten kan je deze eraf plukken, of zelfs met de hand de bladluizen verwijderen. Het verwijderen van de individuele bladluizen is wel erg veel werk, dus wegknippen van enkele bladeren en/of takken is vaak een betere optie!

Ook het gebruik van een harde natte tuinslang wordt wel eens aanbevolen om bladluizen van takken en bladeren af te spuiten, maar naar onze ervaring is dit toch niet altijd even effectief.

Natuurlijk is het handmatig verwijderen van bladluizen geen optie meer als de bladluizen door de boom of struik verspreid zijn.

Bestrijding met huis- tuin en keuken middelen

Er zijn enkele huis- tuin en keuken middelen die vrij effectief zijn tegen bladluizen. De bekenste hiervan is bestrijding met een mengsel van groene zeep en spriritus. De groene zeep zorgt ervoor dat de spiritus goed aan de bladluizen blijft plakken, en de spiritus is giftig voor bladluizen.

Het is belangrijk om er rekening mee te houden dat spiritus slecht is voor het milieu, en ook schadelijk voor andere insecten zoals natuurlijke vijanden. Dat iets in het keukenkastje te vinden is maakt het natuurlijk niet minder schadelijk dan een insecticide.

Zorg er bij gebruik van groene zeep en spiritus voor dat u het middel direct op de bladluizen spuit. Spiritus is een contactmiddel en werkt alleen bij direct contact met de bladluizen. Richt dus goed op de onderkant van omgevouwen bladeren om de bladluizen direct met de zeep- en spiritus te raken. Bladeren en takken die geen bladluizen bevatten hoeven niet behandeld te worden.

Bladeren verstoppen zich vaak onder gekrulde bladeren. Zorg ervoor dat met een contactmiddel zoals groene zeep en spiritus ook de onderkant van het blad wordt geraakt.

Bestrijding met insecticiden

Er zijn diverse insecticiden op de markt die een werking hebben tegen bladluizen. Sommige van deze middelen zijn geschikt voor biologische teel omdat ze gemaakt zijn van ingrediënten die in de natuur te vinden zijn. Maar ook deze middelen kunnen nog steeds een negatief effect hebben op het milieu. Vaak zijn deze middelen niet alleen dodelijk voor de bladluizen, maar ook voor natuurlijke vijanden. En hoewel ze dus op de korte termijn werken, is het op de lange termijn geen oplossing.

Wij adviseren daarom, als u bladluizen met een insecticide wilt behandelen, om een middel te kiezen die alleen een werking heeft op bladluizen, en op zo min mogelijk andere insecten.

Ook bij deze middelen is het belangrijk om de instructies te lezen: contactmiddelen moeten direct op de bladluizen worden gespoten, middelen die worden opgenomen door het blad mogen juist breder over het blad worden verspreid.

Voorkomen van bladluis

Bladluis is mogelijk een indicatie dat een boom verzwakt is. Een sterke boom of struik heeft minder snel last van bladluis. De verzwakking kan zijn omdat het een jonge boom is die net verplant is, en in dat geval is er niet veel aan de hand. Maar in het geval dat de boom al langer staat en toch zwaar aangetast is, is het belangrijk om wat zaken in de verzorging te verbeteren:

• Controleer of de boom de juiste standplaats heeft. Bomen die op de tocht staan krijgen vaak sneller bladluis.
• Zorg voor correcte snoei, waarbij er geen warme en vochtige plekken in de boom ontstaan.
• Bemest voldoende, maar niet teveel. Overbemesting is een veel voorkomende oorzaak van bladluis. Een jaarlijkste bemesting met organische meststoffen is meestal voldoende.

Referenties

Foto van oranje bladluis door Vinayaraj. CC BY-SA 4.0

Foto van mier die bladluizen 'melkt' door viamoi. CC BY 2.0

Foto van close-up van bladluizen (in de inleiding) door Jacopo Werther. CC BY-SA 4.0

Foto van bladluizen op het blad van een bramenstruik (paragraaf 'Fruitbomen- en struiken met bladluis') door Norbert Nagel. CC BY-SA 3.0 licentie