Met deze 5 tips zorg je voor een gezonde bodem in je fruittuin

Gepubliceerd op 17-08-2024

in Informatie

Geschreven door Frank Houweling

In dit artikel gaan we eens terug naar de basis. En alles begint in de tuin natuurlijk met de aarde en alles wat erin leeft: de bodem! In dit artikel geven we je 5 tip waarmee je de bodem van je tuin kunt verbeteren. En in een gezonde bodem groeien gezonde bomen en struiken. En van gezonde bomen en struiken pluk je, je raad het al, het gezondste en smakelijkste fruit. Laten we dit onderwerp tot in de bodem uitzoeken!

1) Let vooral op de structuur, minder op voeding

Veel mensen denken bij het verbeteren aan de bodem direct aan voeding: toedienen van extra meststoffen en mineralen. En natuurlijk is het van belang om voldoende voedingsstoffen te hebben. Maar in een land van zeer rijke klei- en veenbodems is er aan voedingsstoffen eigenlijk zelden een gebruik. Bemesten is daarom bij het aanplanten praktisch nooit nodig. Het wordt pas belangrijk als de bomen of struiken al enige tijd in de tuin staan, en vol met fruit zitten. Op dat moment raakt de bodem uitgeput en zijn extra voedingsstoffen van belang. Vooral kali-rijke meststoffen zijn dan voor fruitbomen ideaal.

Goede of slechte structuur

Maar waar moet je dan wel op letten bij jonge aanplant? Structuur! Grond met een goede structuur voor fruitbomen en fruitstruiken heeft een losse, kruimelige textuur die lucht en water goed doorlaat. Slechte structuur kenmerkt zich door verdichting, slechte drainage en gebrek aan organisch materiaal.

Storende lagen

Soms is de structuur van de gehele bodem slecht, maar vaker nog is er sprake van een 'storende laag'. Een laag in de ondergrond die heel vast is en slecht water doorlaat. Hierdoor blijven er een soort ondergrondse plassen staan waar plantenwortels in gaan rotten. Ook blijven veel bomen en struiken na een jaar groei 'stilstaan'. Ze groeien niet verder door omdat ze niet dieper kunnen wortelen. Vooral bij nieuwbouwprojecten waar eerst met zware machines is rondgereden, om daarna boven die vastgereden aarde nieuwe tuinaarde te storten, komen storende lagen veel voor.

Vermoed je een storende laag in de tuin? Graaf dan eens een diep gat tot zo'n 60cm diep, om te kijken of zich daar een storende laag bevind.

Structuur verbeteren

Er zijn verschillende manieren om de structuur te verbeteren. Welke methode, of combinatie van methoden het beste is, hangt af van jouw situatie. De volgende dingen kan je overwegen:

Groenbemesters inzaaien. Groenbemester zijn éénjarige planten die je zaait op braakliggende grond. Hun diepe wortels zorgen voor meer lucht onder de grond en zorgen ook dat het water beter weg kan lopen. Mineralen die dieper onder de grond zitten worden door groenbemesters ook naar boven gehaald, waar andere planten ervan kunnen profiteren. We combineren ze ook wel eens als goede buren (combinatieteelt) in een tuin die al beplant is.
Grof zand toevoegen. Door grof zand toe te voegen kan een bodem met een heel vaste structuur wat worden opgebroken. Op die manier kan water makkelijker weglopen en wordt de structuur van de ondergrond dus verbetert.
Spitten. Veel mensen zijn geen liefhebber van spitten, en met goede reden. Vaak verergert spitten alleen maar de bodemstructuur, en het is zeker niet bevorderlijk voor het bodemleven.

Ook het bodemleven, wormen en andere insecten en dieren die onder de grond leven, kan erg belangrijk zijn om de structuur van je ondergrond te verbeteren. Hoe je het bodemleven stimuleert lees je hieronder.

2) Zorg voor het bodemleven

Bodemleven omvat de micro-organismen, wormen, insecten en schimmels die in de grond leven. Dit leven is cruciaal voor een gezonde tuin omdat het de bodemstructuur verbetert, voedingsstoffen recycleert en planten helpt groeien.

Een gezond bodemleven is belangrijk om de tuin in balans te houden en om de structuur van je ondergrond te verbeteren. Het bevordert de bodemstructuur en waterretentie, helpt bij de afbraak van organisch materiaal en stimuleert plantengroei door symbiose.

Bodemleven verbeteren

Er zijn verschillende zaken waar je rekening mee moet houden om het bodemleven te verbeteren:

Organisch materiaal toevoegen: Compost, bladeren en organische mest kunnen allemaal de bodem te verrijken en voeding te bieden aan micro-organismen.
Geen chemische bestrijdingsmiddelen: Vermijd pesticiden en herbiciden, die schadelijk zijn voor nuttige organismen.
Bodemverbeteraars toepassen. Bodemverbeteraars zoals Vivimus, mycorrhiza of rhizosphere bacteriën en schimmels die het bodemleven een boost geven.

Compost toevoegen en/of mulchen. Voldoende organisch materiaal is heel belangrijk voor een gezond bodemleven. Door compost toe te voegen of te mulchen kan extra organisch materiaal worden toegevoegd aan een tuin. Zorg er wel voor dat je voldoende afstand houdt tussen de verse compost en bomen en planten, vooral als deze net aangeplant zijn. Verse compost kan namelijk de wortels beschadigen.
Ook groenbemester, eerder al genoemd bij het verbeteren van de structuur, is een goede manier om meer organisch materiaal aan de bodem toe te voegen en het bodemleven te ondersteunen.

3) Herplanten bij een dode boom? Misschien beter van niet!

Als een boom of struik het niet heeft gehaald, is het begrijpelijk dat je iets nieuws wilt aanplanten op dezelfde plek. Echter, het is de moeite waard om te overwegen of dit wel de beste keuze is, en of je dezelfde plant of boom opnieuw wilt planten.

Ten eerste is er een kans dat de standplaats niet ideaal was voor de oorspronkelijke boom of struik. Waarom zou de plant anders zijn gestorven? Misschien is een andere plek in de tuin beter geschikt voor dit type plant.

Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat de boom of struik is doodgegaan door een schimmelziekte. Sommige schimmels, zoals loodglans, kunnen sporen achterlaten in de grond. Als je op dezelfde plaats opnieuw dezelfde soort boom plant, is er een grote kans op herbesmetting en alle bijbehorende problemen.

4) Balans en goede buren

Het combineren van verschillende bomen en struiken die op verschillende diepten wortelen en samen een ecosysteem vormen, kan zorgen voor een gezondere bodem en tuin. Door het planten van bomen en struiken met diverse worteldieptes, zoals diepwortelende fruitbomen en ondiepwortelende bessenstruiken, wordt de bodemstructuur verbeterd. Diepe wortels helpen bij het losmaken van de bodem en verbeteren de waterdoorlatendheid, terwijl ondiepe wortels bijdragen aan het behoud van vocht en organisch materiaal aan het oppervlak. Dit divers wortelnetwerk bevordert een rijk bodemleven, inclusief nuttige micro-organismen en wormen, die de bodemvruchtbaarheid verder verhogen. Het creëren van een gevarieerd ecosysteem met verschillende plantensoorten draagt ook bij aan een natuurlijke bestrijding van plagen en ziektes, waardoor minder chemische interventies nodig zijn.

Daarnaast kunnen verschillende planten een positieve invloed op elkaar hebben, en dus 'goede buren' zijn. Dit concept, bekend als combinatieteelt, houdt in dat bepaalde planten elkaar versterken door middel van voedingsstoffenuitwisseling, schaduw, en bescherming tegen plagen. Bijvoorbeeld, het planten van knoflook of bieslook rondom fruitbomen kan helpen om ongedierte op afstand te houden, terwijl peulvruchten stikstof in de bodem binden en zo de vruchtbaarheid verhogen voor nabijgelegen planten. Voor meer informatie over specifieke plantcombinaties en hun voordelen, bekijk dit artikel over goede buren in de tuin hier.

5) Let op de zuurtegraad

De zuurtegraad van de bodem, oftewel de pH-waarde, is cruciaal voor de gezondheid van je fruittuin. Sommige planten zijn veeleisender wat betreft de pH-waarde dan andere. Zo hebben blauwe bessen een zure bodem nodig, met een pH-waarde tussen 4,5 en 5,5, terwijl vijgen beter gedijen in een neutrale tot licht alkalische bodem, met een pH-waarde rond de 6,0 tot 8,0. Een pH-waarde van rond de 7 wordt als neutraal beschouwd; waarden veel lager dan 7 zijn zuur, en waarden veel hoger dan 7 zijn basisch.

Om de pH-waarde van je tuin aan te passen, kun je bijvoorbeeld turf toevoegen om de grond zuurder te maken, of kalk om de grond minder zuur te maken. Het is verstandig om geen planten met zeer verschillende pH-behoeften naast elkaar te planten. Dit kan namelijk leiden tot een compromis waarbij geen van beide planten optimaal kan groeien, omdat de pH-waarde van de bodem niet ideaal is voor beide soorten. Het is dus belangrijk om goed te letten op de pH-vereisten van de fruitsoorten die je in je tuin wilt kweken en deze indien nodig aan te passen voor een gezonde groei en een rijke oogst.

Meer te weten komen over een gezonde fruittuin?

Een gezonde bodem is een belangrijk begin voor een gezonde fruittuin. Maar er zijn natuurlijk nog meer dingen belangrijk in het planten en verzorgen van een fruittuin. Meer hierover lees je in de volgende artikelen in onze fruittuin encyclopedie.