Een appelboom planten en verzorgen

De appelboom is de bekende fruitboom die je in Nederland tegen komt. Het is ook een heel gemakkelijke boom, die goed geschikt is voor beginnende fruittuiniers. Fijn aan appelbomen is de grote variatie van appelsoorten en boomvormen. Hierdoor is het voor iedereen mogelijk om een appel te vinden die zij lekker vinden, en die past in dat open plekje in de tuin. Ondanks dat een appelboom dus een gemakkelijke boom is, is het wel belangrijk om de juiste boom uit te zoeken, en deze op de juiste manier te verzorgen. Gelukkig vind je alles wat je moet weten in dit artikel!

Appelboom kopen? Kijk op onze webwinkel!

Op deze pagina:

• Een appelboom in de tuin
• Een appelboom aanplanten
• Een appelboom verzorgen

Een appelboom in de tuin

De appelboom is een kleine tot middelgrote boom (daarover later meer) met een prachtige groeiwijze. De bladerkroon is rond en opvallend breed vergeleken met de beperkte hoogte van de boom.

Het blad van de appelboom is kenmerkend glanzend groen, en redelijk onopvallend. De bloesem daarintegen heeft wel veel sierwaarde. De appelboom bloeit in april of mei rijkelijk met sierlijke lichtroze tot witte bloesem. Deze bloesem blijft bij consumptieappelbomen twee tot drie weken hangen, en bij sierappelbomen iets langer.

Daarnaast heeft de boom natuurlijk in de zomer ook veel sierwaarde, doordat de prachtige gekleurde vruchten de boom versieren.

Omdat een appelboom zo veelzijdig is, in veel verschillende vormen en maten te verkrijgen is, makkelijk fruit draagt en redelijk onderhoudsvrij is, is dit echt een ideale boom voor de beginnende fruittuinier.

Diversiteit

Appelbomen groeien in een diversiteit van vruchtvormen en kleuren. Je zou in de supermarkt bijna denken dat elke appel rond en rood is. Maar er zijn ook genoeg gele, groene en gestreepte appels te vinden. En een kroonvormige, langwerpige, platte of stervormige appel komt ook voor. Gele, groene, zwarte, oranje en gestreepte appels kunnen naast de rode pronken. 

Gezond en smakelijk

Deze veelzijdigheid maakt appels geschikt voor diverse culinaire mogelijkheden. Of ze nu direct van de boom gegeten worden, verwerkt worden tot moes, gedroogd voor snacks, geperst tot sap, gestoofd tot compote of gefermenteerd tot cider, met appels kan je alle kanten op. Niet alle appels zijn even goed geschikt voor deze verschillende vormen van verwerking, en in onze webwinkel vind je makkelijk appels die bij jouw gebruik passen.

Ook als je van plan bent om de appels alleen direct op te eten is er genoeg te kiezen. Er zijn zoete, zachtzure en friszure appels. Welke appel vind jij het lekkerste? Kijk dan hier even verder:

Welke appels vind ik lekker? Alle appelsoorten en hun smaak op een rij

Naast smakelijk zijn appels ook erg gezond. Ze zijn rijk aan voedingsstoffen zoals vitaminen (vooral vitamine C), mineralen en voedingsvezels. Deze gezonde eigenschappen dragen bij aan het versterken van het immuunsysteem, het reguleren van de spijsvertering en het bevorderen van algemeen welzijn.

De beste appeltaart maak je natuurlijk met Schone van Boskoop appels.

Laagstam, halfstam of hoogstam appelboom?

De grootte van een appelboom wordt bepaald door de gebruikte onderstam. Niet elke appelboom wordt dus even groot. Dit is handig, want zo kan je een appelboom uitkiezen die goed in jouw tuin past.

Een laagstam appelboom groeit tot ongeveer 3 meter, terwijl een halfstam een hoogte van 4,5 meter kan bereiken. Voor grotere ruimtes is de hoogstam appelboom een mogelijkheid, die tot 6 meter kan uitgroeien.

Bovendien zijn appelbomen geschikt om als leiboom te worden gekweekt, waarbij takken langs een structuur worden geleid. Voor kleine tuinen bieden mini-appelbomen zoals zuilappels een perfecte oplossing door nog kleiner te blijven dan een laagstam.

Wil je meer weten over de uiteindelijke grootte van een appelboom, en welke het beste in jouw tuin past? Lees dan hier verder:

• Laagstam bomen
• Halfstam bomen
• Hoogstam bomen
• Leifruitbomen
• Mini-appelbomen (o.a. zuilappelbomen)

Appelbomen hebben zeer flexibele takken, waardoor ze zich makkelijk laten uitleiden tot een leiboom. Bijvoorbeeld tegen een muur of schutting.

De beste standplaats

Appelbomen passen zich redelijk gemakkelijk aan op hun standplaats. Toch groein ze het beste op een zonnige locatie met goed doorlatende grond. Na een flinke regenbui mogen er niet lang plassen blijven staan. Is dit het geval? Dan is het extra draineren van de ondergronde belangrijk.

Appelbomen staan het liefst in een kalkrijke grond: op zure ondergronden zoals veengrond kan er zich een aantasting met vruchtboomkanker voordoen. Om dit te voorkomen is het op zure ondergronden extra belangrijk om genoeg kalk toe te dienen: dit verlaagd de zuurte van de ondergrond.

Zelfbestuivend of kruisbestuiving

Het is bij appelboom heel erg belangrijk om op de bestuiving te letten. Zonder goede bestuiving bloeit een appelboom wel, maar geeft deze geen appels.

Sommige appelbomen zijn zelfbestuivend. Bij deze bomen is het aanplanten van één boom genoeg om appels te kunnen plukken. Wel zorgt een tweede appelboom in de buurt voor meer appels.

Andere appelbomen, die niet zelfbestuivend zijn, hebben een kruisbestuiver nodig. Dit is een andere appelboom die op maximaal 50 meter afstand staat, en dezelfde bloeitijd heeft. In onze bestuivingstabel voor appelbomen vind je heel gemakkelijk welke appelbomen elkaar kunnen bestuiven.

Appels worden bestoven door bijen: dus het aantrekkelijk maken van de tuin voor wilde buien, met genoeg bloeiende planten en het liefst ook een bijenhotel, kan de bestuiving een handje helpen.

Bestuivingstabel voor appelbomen

Een appelboom aanplanten

Wil je ook zo'n appelboom in de tuin? Dat is een goed idee! Zo kan je heerlijk van appels uit je eigen tuin genieten. Zorg er wel voor dat je de juiste boom uitzoekt, en deze in de juiste tijd en op de juiste manier plant. Hoe? dat lees je hieronder!

Een appelboom uitkiezen

Er is bij het uitzoeken van een appelboom heel veel te kiezen. We noemden eerder al de verschillende maten: laagstam, halfstam, hoogstam, leibomen en mini-appelbomen. Daarnaast hebben appels verschillende culinaire mogelijkheden ('handappel' voor directe consumptie, moes, stoof, sap of cider), en kunnen ze ook een verschillende vorm en kleur hebben.

Naast al die dingen om uit te kiezen is het ook belangrijk om rekening te houden met bestuiving en ziekteresistentie. Gelukkig vind je al deze zaken terug in ons overzicht hier:

Onze collectie appelbomen in de webwinkel

Weet je nu echt niet wat je moet kiezen? Onze favoriete zelfbestuivende appelbomen voor de beginnende tuinier zijn Ecolette, Benoni, Gloster, Elstar en Notarisappel. Maar er is voor ieder wat wil!

De felrode appel Gloster is in Nederland niet heel bekend, maar wel één van onze favorieten voor beginnende fruittuiniers.

Na het uitzoeken is het tijd om een appelboom te kopen. Dit doe je natuurlijk bij een specialistische kwekerij, zoals ons! Neem dus een kijkje in onze webwinkel, of kom gezellig langs bij onze winkel.

Appelboom planten

Een appelboom plant je het liefste in de winter, als de boom zijn blad heeft laten vallen en helemaal in rust is. In de meeste seizoenen is de planttijd voor een appelboom dus van november tot en met maart. Later planten kan ook, maar dan plant je alleen nog bomen uit pot. Ook is het zo dat als de boom later geplant wordt, deze niet genoeg tijd heeft gehad om goed door te wortelen op zijn nieuwe plaats in de tuin. Bij droogte is het dus erg belangrijk om de boom goed water te geven.

Volg de onderstaande plantinstructies om de appelboom op de jusite manier te planten. Vergeet vooral ook niet om boompalen naast een halfstam of hoogstamboom te plaatsen. Zo voorkom je dat de appelboom bij storm omwaait, met alle gevolgen van dien.

• Planttijden voor fruitbomen
• Plantinstructies

Appels in het eerste jaar?

Vooral laagstam appelbomen geven soms wel eens appels in het jaar dat ze geplant zijn. Leuk! Maar kan je deze nu laten hangen of beter wegplukken?

Professionele fruittelers kiezen vaak voor het tweede, omdat de boom zo zijn energie kan steken in verder groeien en wortelen om het volgende jaar echt appels te gaan dragen.

Maar thuis is het natuurlijk wel erg leuk om al wat appels te kunnen plukken, en schade zal het de boom niet aanbrengen. Wel is het belangrijk om, als er heel veel appels aan de jonge boom groeien, vruchtdunning toe te passen. Anders is er een grote kans dat takken afsterven. Meer daarover lees je hieronder.

Een appelboom verzorgen

Door een appelboom goed te snoeien, bemesten en ziekten te voorkomen- en bestrijden kan je jaren van een appelboom blijven genieten. Een appelboom heeft niet veel onderhoud nodig, maar het is wel belangrijk om het bij te houden. Als een appelboom eenmaal jaren verwaarloost is, is het moeilijk om de boom weer in topvorm te krijgen.

Een appelboom bemesten

Een appelboom staat liefst op een kalkrijke en voedingsrijke grond. Geef een appelboom daarom in februari eerst kalk (bijv. natuurlijk zeewierkalk), en daarna in maart meststoffen. U kunt gewoon organische meststoffen zoals gedroogde koemestkorrels gebruiken, speciale 'fruitbomen'-meststoffen zijn niet nodig. Het is verstandig om de dosering van de verpakking aan te houden. Bij twijfel kunt u bij een jonge boom een halve dosis meststoffen toedienen, en bij een volwassen boom een hele dosis.

Compost mag bij een oude boom

Een kleine hoeveelheid compost is bij een oude appelboom goed voor het bodemleven en kan ook worden toegepast. Zorg er wel voor dat compost niet direct tegen de stam aan geplaatst wordt, maar houd zeker 30cm van de stam af vrij.

Bemesten op arme gronden

Als u een arme ondergrond heeft, bijvoorbeeld pure zandgrond, is het aan te bevelen om ook een tweede bemesting toe te passen. Door in september nog een halve dosering meststoffen te geven kan de boom in zijn tweede jaarlijkse groeispurt (september en oktober) nog gebruik maken van nieuwe voedingsstoffen.

Jonge boom bemesten

Geef een jonge, zojuist aangeplante appelboom liever helemaal geen mest. Vaak zijn de wortels beschadigd door het verplanten of gewoon nog niet volledig ontwikkeld en is mest te scherp voor een boom. Pas liever bemesting toe als de boom ouder is en fruit gaat dragen, want op dat moment heeft de boom de voedingsstoffen pas echt nodig.

Wilt u een stapje verder gaan, en echt professionele voeding toepassen? Dan is het goed om een bodemonderzoek te laten doen. Bij zo'n bodemonderzoek wordt gekeken welke stoffen in de bodem te vinden zijn, en waar u met meststoffen nog een verbeterslag kunt slaan. In de meeste Nederlandse tuinen zal hieruit komen dat er meer dan voldoende stikstof in de bodem te vinden is, maar dat extra kalium toegediend kan worden voor smakelijkere en grotere vruchten.

Investeren in het bodemleven in uw tuin is altijd goed, en het belang hiervan wordt vaak onderschat. Een gezonde boom is niet alleen een kwestie van de juiste voedingsstoffen, maar zeker ook van goede insecten en een gezonde structuur. Gelukkig is het verbeteren van uw bodemleven helemaal niet zo moeilijk.

Fruitbomen en bessenstruiken bemesten

Appelboom snoeien

Een appelboom snoeien is erg belangrijk om de appelboom gezond te houden. Daarnaast draagt een correct gesnoeide appelboom veel meer appels. Een appelboom snoei je in de winter, als de boom in rust is, maar wanneer het niet hard vriest. Klik hieronder voor een stap-voor-stap snoeiinstructie voor appelbomen:

Een appelboom snoeien

Vruchtdunning

Vruchtdunning, bekend als dieven, omvat het selectief verwijderen van een deel van de appels aan een appelboom. Deze praktijk is van cruciaal belang om te voorkomen dat takken bezwijken en om te vermijden dat het volgende jaar een magere oogstjaar wordt.

Zelfs op een jeugdige leeftijd kan een appelboom al beladen zijn met appels, hoewel de takken en stam mogelijk nog niet voldoende dik zijn om het gewicht te dragen. De overvloedige appels aan de takken kunnen resulteren in takbreuken onder het gewicht. Bovendien bestaat het risico dat de appels niet volledig kunnen rijpen, simpelweg omdat er onvoldoende ruimte aan de tak is voor alle appels om hun volle grootte te bereiken. Een bijkomend scenario is de mogelijkheid dat de appelboom uitgeput raakt, wat leidt tot een jaar waarin er geen appels groeien, ook wel bekend als een "beurtjaar."

Tijdens de junirui laat een appelboom al van nature enkele vruchten vallen, en in juli is het tijd om zelf vruchtdunning toe te passen. Door vruchten te verwijderen, zorg je ervoor dat de appels niet te dicht op elkaar hangen, en dat ze voldoende ruimte hebben om gelijkmatig te rijpen. Afhankelijk van de grootte van de appels (wat enigszins kan variëren per ras), is het raadzaam om 5 tot 20 appels per tak te laten hangen.

Ziekten en plagen bij appelbomen

Bij appelbomen zijn er veel verschillen tussen de ziekteresistentie van bomen. Sommige bomen zijn resistent tegen schurft of meeldauw, of hebben ze minder last van vruchtboomkanker. De rassen Ecolette, Santana, Topaz, Rajka, Rubinola en Rubinstar staan er bijvoorbeeld om bekend heel resistent te zijn. Andere bomen, zoals de Cox's Orange Pippin, staan er juist om bekend dat ze ziektegevoelig zijn. 

Het voorkomen en anders snel herkennen van een ziekte in een appelboom is belangrijk. Hieronder kan je een lijst van de meest voorkomende ziekten en plagen bij appelbomen vinden.

Foto	Naam ziekte of plaag	Beschrijving
	Bladluis	Kleine (vaak groene) insecten nestelen zich op jonge takken en onder jonge bladeren. Ze stoten een plakkerige substantie af en trekken vaak mieren aan.
	Appelschruft	Schimmelaantasting veroorzaakt kurkachtige plekken in appels en bruine plekken op het appelblad. Meer informatie.
	Meeldauw	Witte, poederachtige schimmelaantasting die oppervlakkig aan de bovenkant van het blad verspreid. Meer informatie.
	Fruitmot	De bekende "rups" die een gat door de appel boort is geen rups maar een made. De maden van de appelmot boren gangen door appels. Meer informatie.
	Kurkstip	Bruine vlekken op de schil en bruine plekken in het vruchtvlees van appels. Meer informatie.
	Appelspinselmot	Eitjes worden door een mot in een 'spinselweb' in de appelboom gelegd. Na enkele weken komen deze uit en een grote groep rupsen komt uit en deze eten (bijna) alle bladeren van de appelboom op. Meer informatie.
	Vruchtboomkanker	Schimmelziekte die roodbruine plekken en vergroeingen veroorzaakt in stam en takken, vooral bij appelbomen
	Wollige appelbloedluis	Deze insecten verstoppen zich in een witte, wollige pluizenbol op vooral zijtakken en de stam van appelbomen. Meer informatie.
	Bacterievuur	Zeer zeldzame aandoening. Tast blad en takken aan, verkleuren zwart met slijmige uitstoot.
	Appelzaagwesp	Larven van deze zaagwesp boren gangen in de vruchten.
	Fruitspint	Een kleine mijt die voedingsstoffen van appelbomen opzuigt.

Klik op de 'Meer informatie' links in de tabel hierboven voor licentieinformatie over de gebruikte foto's.

Een appelboom verplaatsen

Staat je appelboom niet op de juiste plaats in de tuin? Dan kan het een goed idee zijn om deze te verplaatsen. Maar een appelboom verplaatsen moet je niet zomaar doen. Als je een appelboom zomaar verplant is de kans dat hij het overleeft heel klein. En zelfs als je de boom wel op de juiste manier verplaatst is het niet geheel zonder risico: de appelboom kan het niet overleven. Hoe langer de boom al op een plek staat, hoe lastiger deze zich laat verplaatsen.

Een appelboom groeit een groot en fijn wortelgestel. Deze kan je niet uitgraven zonder hem te beschadigen. Om de appelboom succesvol te verplaatsen moeten we ervoor dus zorgen dat de boom zulke compact mogelijke wortels heeft, en we moeten de boom ook helpen met herstellen van de verloren wortels.

Verplaats de appelboom als volgt:

• Verplaats een appelboom in de winter, als het blad van de boom gevallen is. Bij voorkeur tussen november en februari. Doe dit nooit in de zomer als de appelboom in blad staat: dit zal geen kans van slagen hebben.
• Snoei eerst in oktober of november (nadat al het blad gevallen is) de wortels in, door met een schop de wortels op zo'n 100cm. vanaf de stam af te snijden. De boom raakt nu een deel van de wortels kwijt, maar omdat deze geen blad heeft kan het geen kwaad.
• Geef de boom nu zo'n 4 tot 6 weken de tijd om te herstellen, en voer nog een keer wortelsnoei uit. Nu verwijderen we alle wortels op zo'n 80cm van de stam door een schop verticaal in de grond te duwen en alle wortels af te snijden.
• Na nog een week of twee herstellen komt het daadwerkelijke uitgraven. Graaf nu een sleuf op 80cm vanaf de stam van zo'n 20cm breed. Gebruik nu de schop om de wortels op zo'n 50-80cm onder de grond af te steken. Het wortelgestel van de boom is nu niet langer meer met de grond verbonden. Trek nu de boom aan de stam de grond uit, en verplaatst hem naar zijn nieuwe plaats. Dit doe je het liefst zo snel mogelijk, maar je kunt de boom ook enkele dagen vorstvrij bewaren. Houdt in dat geval de wortels wel goed vochtig.
• Plant nu de appelboom op de nieuwe plaats in de tuin, en zorg ervoor dat deze diep geplant is als op de oude standplaats. Op de stam zit een verkleuring waar deze eerder onder de grond ging, en deze kun je aanhouden om de boom weer op dezelfde diepte te planten. Voeg wat verse potgrond toe om de wortelkluit om de boom een goed nieuw begin te geven. Omdat de boom zoveel wortels is verloren is het belangrijk om ook boompalen te gebruiken, anders is er een risico dat de boom omwaait. Geef de boom geen mest. Meer informatie over het planten: een appelboom planten.
• Na het planten moet de appelboom goed gesnoeid worden. We proberen het takkengestel meer in verhouding te brengen met de nieuwe hoeveelheid wortels. Verwijder daarom alle waterloten, en kort de gesteltakken in om zo een kleinere bladerkroon te vormen. Meer informatie: een appelboom snoeien.
• Na het planten is het een kwestie van geduld. De appelboom zal het hele eerste jaar nodig hebben om de wortelkluit te herstellen. Zorg er dus voor dat je het eerste jaar bij droogte goed water geeft. Het is daarbij aan te bevelen om eerder minder vaak veel water te geven, dan elke dag een beetje. Op die manier komt het water ook dieper in de grond, en stimuleer je de appelboom om nieuwe wortels te vormen.

Schematische weergave van het uitgraven voor het verplaatsen van een appelboom.

Referenties

Foto van compostbak door Ingimar Erl. CC BY-SA 4.0 licentie.

Foto van appelboom met appels (onder 'Een appelboom in de tuin') door W.carter. CC0 1.0 licentie. 

Foto van appeltaart (onder 'Gezond en smakelijk') door Dan Parsons. CC BY-SA 2.0 licentie.