Een fruitboom- of bessenstruik houden in pot

Een boom houdt van ruimte, en dat is zeker ook het geval voor fruitbomen. Toch kan het een goed idee zijn om een fruitboom in een pot te houden. Het kan erg praktisch zijn, bijvoorbeeld als je weinig tuin hebt en veel tegels, of je (dak)terras wilt opvrolijken. Of misschien ben je van plan om binnenkort te verhuizen, en komen de fruitbomen mee? Een fruitboom of bessenstruik in pot houden kan zeker, maar vraagt wel wat specifieke verzorging. In dit artikel vertellen we je meer over over het houden van fruitbomen- en struiken in een pot.

Op deze pagina:

• Grootte van de pot
• Klimplanten in pot
• Laagstam, patioboom, zuilboom of dwergboom?
• Hydrokorrels
• Verzorging
• Fruitboom in pot, of toch uit de volle grond?
• Referenties

Grootte van de pot

Het is belangrijk om een pot te gebruiken die groot genoeg is voor de boom- of struik die je gaat aanplanten. Doe je dit niet, dan zal de boom- of struik in haar groei worden geremt. Het is ook makkelijker om een plant de juiste hoeveelheid water te geven als deze in een ruime pot staat.

Niet te groot

Ondanks dat een grote pot of bak dus veel voordelen heeft kan een grote pot ook nadelen hebben. Als de pot echt veel groter is dan de kluit van de plant kan het watergeven juist lastiger worden, waardoor je het risico loopt dat de plant 'verdrinkt' na een aantal wegen met veel regen. Beginnen met een iets kleinere pot kan voor een jonge plant dus een goed idee zijn.

Een goede maat voor zo'n "tussenpot" is een pot die 3 keer de inhoud heeft van de originele pot waarin u de plant gekocht heeft. Deze vindt u aan de onderkant van de plastic pot. Staat de bessenstruik nu in een pot van 2 liter? Dan plant u deze over naar een pot van ongeveer 6 liter.

Potmaten voor fruitbomen en struiken

De volgende afmetingen zijn goed geschikt voor het houden van de fruitbomen- en bessenstruiken. Weet u niet hoeveel liter uw pot is? Gebruik dan dit hulpmiddel om de literinhoud te bepalen.

Klimplanten in pot

De meeste klimplanten zijn niet goed geschikt om voor langere tijd in pot te houden. Ze groeien beter in de volle grond. Een passievrucht wordt bijvoorbeeld vaak als een soort éénjarige plant in pot gehouden om een balkon- of serre te versieren, maar is niet winterhard in een pot en zal meestal ook niet de winter overleven.

Een druivenstruik kan wel in pot gehouden worden. Hierbij is het wel belangrijk om de druif goed compact te snoeien. Zorg dat het bladerdek van de druif maximaal 2 m2 bedekt. Ondanks dat hij in een pot gehouden wordt moet de druif wel kunnen klimmen. Hiervoor kan je gebruik maken van een bestaande schutting, muur of hekwerk, maar je kunt natuurlijk ook een rekwerk van bamboe gebruiken.

Een druivenstruik geeft ook mooie, smaakvolle trossen als deze klein gehouden wordt. Sterker nog, de kwaliteit van de druiven gaat erop vooruit.

Laagstam, patioboom, zuilboom of dwergboom?

In het geval van fruitbomen is er nogal wat te kiezen. Je kunt een gewone laagstam fruitboom in een pot planten, of een patioboom, zuilfruitboom of zelfs een dwergboom. Maar welke is nu de beste keus?

Naar onze mening is van deze fruitbomen is de dwergfruitboom het beste om in een pot te houden. Deze bomen groeien van nature zeer langzaam en compact, waardoor ze perfect zijn voor in een pot. Je hoeft niet veel te snoeien om de dwergfruitbomen mooi in vorm te houden.

Ook een zuilfruitboom kan goed in een pot gehouden worden, maar heeft door de hoogte die deze kan bereiken toch wat meer water nodig. Zorg er dus voor dat je voor een zuilfruitboom een iets grotere pot gebruikt.

In het geval dat de zuil- of dwergbomen je niet aanspreken kan je ook een patiofruitboom gebruiken. Deze heeft het voordeel dat je een boom met 'gewone' herkenbare fruitrassen kunt krijgen, zoals de Elstar of Conference. Door de zeer langzaam groeiende onderstam en lage ent/vertakking is deze boom ook goed geschikt voor een pot.

Een laagstam fruitboom is minder handig dan de patioboom vanwege de hogere vertakking en hogere groeikracht. Gebruik hiervoor dus een ruimere pot. Als blijvende oplossing is een patioboom een betere keus, maar een laagstam tijdelijk in een pot houden totdat een andere plaats in (een toekomstige) tuin gevonden is. 

Hydrokorrels

Naast potgrond kan je onderin de pot ook een laag van 5 tot 10cm hydrokorrels toevoegen.

Hydrokorrels zijn kleine, lichte korrels gemaakt van gebakken klei. Ze worden vaak gebruikt bij potplanten vanwege hun uitstekende waterdrainage-eigenschappen en luchtcirculatie.

De korrels absorberen geen water, maar ze creëren ruimte in de pot voor overtollig water om weg te vloeien. Dit voorkomt dat de wortels van de plant te lang in water blijven staan, wat kan leiden tot wortelrot en andere problemen.

Bovendien helpen hydrokorrels bij het verbeteren van de luchtcirculatie rond de wortels, waardoor de zuurstofvoorziening wordt bevorderd. Dit is essentieel voor gezonde wortelgroei en bevordert een goede plantengroei.

Kortom: hydrokorrels maken het makkelijker om planten in pot genoeg, maar niet teveel water te geven.

Verzorging

De fruitbomen- en bessenstruiken die je in een pot plant zijn vaak dezelfde planten als je in de volle grond zou zetten. Je zou denken dat ze daarom ook op dezelfde manier verzorgd kunnen worden, maar dat is niet het geval. Om succesvol fruit te kunnen telen in pot is het belangrijk om de fruitplanten goed te verzorgen.

Bemesten van fruitplanten in pot

Fruitbomen- en bessenstruiken hebben in een pot

Water geven in een pot

Eigenlijk is water geven bij een plant in pot altijd belangrijk. Houdt daarbij de richtlijn aan dat je beter iets minder vaak veel water kan geven, dan elke dag een beetje. Op die manier zorg je ervoor dat het water ook goed bij de wortels komt, en stimuleer je de plant om meer wortels aan te maken.

Een plant in pot moet je bij zomerse temperaturen en langdurige droogte altijd water geven, ook als die al enige jaren in de pot staat.

Als een struik of boom net in een pot gezet is kan het wat moeilijker zijn om goed in te schatten hoeveel water je moet geven. Het kan helpen om daarom eerst een iets kleinere pot te gebruiken (een 'tussenpot') om deze een jaar of twee later weer te verplanten. Ook kan simpelweg voelen of de aarde vochtig is helpen om in te schatten hoeveel water gegeven moet worden.

Goed water geven bij fruitbomen en struiken

Tip: let op met het gebruiken van kraanwater bij blauwe bessen en cranberries. In kraanwater is veel kalk te vinden, die de Ph-waarde van de bodem negatief kan beinvloeden. Het is vooral bij die planten dus beter om oppervlaktewater of opgevangen water uit een regenton te gebruiken.

Bescherming tegen vorst- en wind

Praktisch alle fruitbomen- en bessenstruiken zijn gevoelig voor zware vorst in een pot of plantenbak, en kunnen in dat geval schade oplopen.

Zorg voor de juiste bescherming bij druiven, vijgen, mediteranne planten die winterhard zijn tot -5 tot -15 als er meer dan een lichte nachtvorst wordt verwacht.

Voor planten- en fruitbomen die normaal winterhard zijn hoef je alleen maatregelen te nemen bij zware vorst van meer dan -15 graden.

De beste manier om planten te beschermen is om deze bij vorst naar binnen te halen, bijvoorbeeld in een onverwarmde schuur of kas. In de woonkamer is vaak geen goed idee: het grote temperatuursverschil zal de fruitplanten een grote klap geven.

Als naar binnen halen geen optie is kan je de potten verplaatsen naar een beschutte hoek van balkon- of terras, waarbij de minste wind op de takken komt. Dit voorkomt ingevroren takken. Pak nu de potten in met jute of noppenfolie om de wortels tegen de vorst te beschermen. Zorg er bij noppenfolie wel voor dat deze na de vorst direct verwijderd wordt: als het plastic voor langere tijd blijft zitten kan het de wortels juist verstikken.

Sneeuw op de potten mag gewoon blijven liggen: dit is een natuurlijke isolatie en dus bescherming van de wortels.

De honingbes is een uitzondering op de regel. Deze plant is extreem winterhard en loopt erg vroeg uit. Wat ijs op de pot zal deze struik niet schaden.

Fruitboom in pot, of toch uit de volle grond?

Hoewel een fruitboom in een pot dus praktische voordelen kan hebben, is het vaak toch aan te bevelen om een fruitboom of bessenstruik 'gewoon' in de tuin te planten, als je de mogelijkheid hebt. Hier groeien de bomen- en struiken gemakkelijker en hebben ze ook minder zorg en aandacht nodig.

Fruitbomen- en bessenstruiken in pot hebben wat meer aandacht nodig. Let daarbom bij fruitbomen- en struiken in pot goed op de volgende dingen:

• Blijf goed water geven. Waar een fruitboom- of bessenstruik uiteindelijk dieper worteld, en alleen bij extreme droogte water nodig heeft, zal een fruitboom- of bessenstruik altijd water nodig blijven hebben. Geef liever minder vaak veel water, dan elke dag een beetje. Zo bereikt het water ook de diepste wortels. Meer informatie: water geven.
• Sla correcte bemesting niet over. Door de kleine wortelkluit is het lastiger voor een fruitplant in pot om voedingsstoffen te vinden. Meestal bevat potgrond genoeg voedingsstoffen voor het eerste jaar. Maar hierna zijn de voedingsstoffen opgenomen of weggespoeld, en moeten ze worden bijgevuld. Waar een boom- of struik in de volle grond vaak zelf wel haar voedingsstoffen vindt, heeft een plant in pot sneller last van extreme voedingstekorten en de gevolgen hiervan. Lees hierboven bemesten van fruitplanten in pot over de juiste manier om mest te geven.
• Bescherm potten bij zware vorst. Eigenlijk zijn alle fruitbomen- en struiken gevoelig voor vorst. Bij veel bomen- en struiken zal alleen zware vorst (meer dan 15 graden onder 0) problemen opleveren. Voor vijgen, druiven, perziken, abrikozen en andere mediteranne vruchtbomen kan vorst van meer dan 5 graden al problemen opleveren. Zeker als de boom op de tocht staat. Volg de instructies hierboven onder bescherming tegen vorst- en wind om planten te beschermen. Ook bij 'oerhollands' planten zoals een appelboom of frambozenstruik.

Krulziekte- en winterhardheid

Hoewel de meeste fruitplanten dus beter en vooral makkelijker groeien in de volle grond, zijn er wel wat uitzonderingen. 

Kuipplanten, dat zijn planten die niet goed winterhard zijn, kunnen beter niet in de tuin worden geplant. Een zware winter zullen ze daar niet overleven. Voor de meeste mensen is in de volle grond van een kas- of serre planten geen mogelijkheid, en dan is het houden van de struik in een kuip (vandaar ook kuipplant!) een uitkomst. De struik of kleine boom kan zo in de zomer buiten de tuin opvrolijken, om dan in de koude dagen van de winter te worden overwinterd.

Perzik-, nectarine- en in mindere mate amandelbomen kunnen ook goed als kuipplant worden behandeld. Niet dat deze niet goed winterhard zijn, want dat zijn ze wel, maar deze bomen kunnen in het voorjaar worden besmet met de krulziekte. Door een perzikboom tot het einde van het voorjaar binnen te houden in een kas- of serre wordt besmetting met de krulziekte voorkomen, waardoor de boom in de zomer mooi buiten kan staan. Vooral dwergperzikbomen zijn door hun prachtige compacte groeivorm hiervoor erg goed geschikt.

Betere oogst bij vijgenbomen

Vijgenbomen- en struiken hebben nogal eens het probleem dat ze heel veel groeien: ze maken veel grote en lange takken en veel blad aan, maar weinig tot geen fruit. Hoewel de bladeren natuurlijk prachtig zijn is het doel van een vijgenboom om vijgen te kunnen plukken! De situatie is te verbeteren door de wortelgroei te belemmeren, bijvoorbeeld door het plaatsen van scherven in het plantgat. Maar je kunt natuurlijk ook goed de groei belemmeren door een vijgenboom in pot te houden. Door de beperking in de worteling groeit een vijgenstruik in pot minder, maar geeft hij meer fruit.

Let wel op dat een vijgenboom niet erg houd van zure ondergronden, en daarom beter in mediteranne potgrond wordt aangeplant in plaats van gewone potgrond. Ook is een vijgenboom- of struik in pot nooit geheel winterhard, dus zorg ervoor dat je een schuur- of kas hebt om de vijg bij zware vorst binnen te overwinteren.

Een zeer kleine vijgenboom in pot, gesnoeid als 'bonsai'.

Blauwe bessenstruik in pot bij de verkeerde ondergrond

De blauwe bes is een pietje precies. Als deze struik niet op een zure ondergrond zoals veengrond of zandgrond wordt aangeplant zal deze niet groeien, geen fruit geven of zelfs afsterven. 

Natuurlijk kan je de ondergrond van je tuin wat aanpassen op de blauwe bes, bijvoorbeeld door potgrond voor zuurminnende planten toe te voegen. Maar een nadeel van deze oplossing bij kleingrond is dat de lichte veengrond langzaam maar zeker 'wegdrijft', waardoor de struik na enkele jaren toch op een te base ondergrond staat.

Een blauwe bes in pot houden is een betere blijvende oplossing. Blauwe bessen groeien opvallend goed in een ruime pot gevuld met potgrond voor zuurminnende planten. Geef de voorkeur aan een brede maar lage pot, aangezien de blauwe bes oppervlakkig wortelt. Om de zuurtegraad goed te houden is het belangrijk om de bemesting aan te passen (gebruik meststoffen voor zuurminnende planten, en geef geen kalk). Ook is het belangrijk om water te geven met oppervlakte- of regenwater, en geen kraanwater. Kraanwater bevat teveel kalk voor een blauwe bes.

Meer informatie over het verzorgen van een blauwe bes 

Referenties

Foto van citrusvrucht in grote pot: Parco di Villa Reale di Castello (Villa di Castello) door Sailko. CC BY-SA 3.0 licentie.

Foto van vijgenstruik in pot door Tangopaso. Publiek domein.