De 5 meest voorkomende problemen bij fruitbomen en hoe je ze oplost

Gepubliceerd op 22-01-2025

in Informatie

Geschreven door Frank Houweling

Tuinieren kan heel erg leuk zijn, en planten kunnen vrijwel vanzelf groeien en bloeien. Maar het leven van een tuinier gaat niet altijd over rozen, want soms kunnen er ook behoorlijke uitdagingen zijn. Fruitbomen zijn geen uitzondering, want voordat je fruit uit je eigen tuin kunt plukken moet je vaak wel enkele tegenslagen overwinnen. In dit artikel vertel ik je over de 5 meest voorkomende problemen met fruitbomen in de tuin, en hoe je ze kunt voorkomen en oplossen.

De boom groeit niet goed en is vaak ziek

Een fruitboom die niet goed groeit, laat dit vaak zien door verschillende symptomen. De boom maakt weinig nieuwe scheuten aan, heeft kleinere of minder bladeren, of de bladeren krijgen een gelige kleur. In het eerste jaar na planten kan dat normaal zijn: de plant heeft veel wortels verloren en moet wennen aan zijn nieuwe standplaats. Vooral als je laat in het jaar plant, komt dat nog wel eens voor. Maar als na het eerste jaar de symptomen niet weggaan, is er waarschijnlijk iets anders aan de hand.

Bodem en locatie

Deze problemen wijzen dan op een tekort aan voedingsstoffen, te natte wortels, en/of een verkeerde standplaats. De oorzaak ligt vaak bij de bodem en de locatie. Een slechte bodemstructuur, zoals zware klei zonder goede afwatering, zorgt ervoor dat de wortels verstikken of rotten door zuurstofgebrek. Bomen op hellingen hebben soms problemen met uitdroging, terwijl laaggelegen plekken juist nat blijven. Dit laatste is ook het geval bij 'tegeltuinen' waar al het water naar het enige overgebleven stukje aarde loopt.

Op zandgrond kan juist een tekort aan vocht en voedingsstoffen ontstaan, omdat water en meststoffen snel wegspoelen. Daarnaast is een beschaduwde of tochtige plek ongunstig voor de boom, omdat hij onvoldoende energie uit zonlicht kan halen en stress ervaart door harde wind. Een zwakke boom is bovendien vatbaarder voor schimmelziekten, zoals meeldauw en vruchtrot, en trekt sneller insectenplagen aan, zoals bladluizen of fruitmotten.

Oplossing

De oplossing? Controleer de grond en verbeter deze waar nodig. Voeg compost of mest toe om voedingsstoffen aan te vullen, en zorg voor een goed doorlatende bodem. Gebruik drainage in de vorm van drainagebuizen, grof zand of een drainageput als de grond te nat blijft. Kies bij het planten een zonnige, beschutte plek en let erop dat de boom geschikt is voor jouw grondsoort. Een goede standplaats en ondergrond voorkomt problemen en zorgt voor een sterke en gezonde boom.

Boom groeit wel maar geeft geen fruit

Het komt regelmatig voor: je fruitboom groeit goed en ziet er gezond uit, maar de oogst blijft uit. Dit kan aan verschillende factoren liggen, afhankelijk van of de boom geen bloemen maakt of juist wel bloemen heeft, maar geen vruchten ontwikkelt.

Geen bloemen?

Als je boom geen bloemen maakt, is de kans groot dat hij nog te jong is. Veel fruitbomen hebben een paar jaar nodig om vruchtbaar te worden. Bijvoorbeeld appel- en perenbomen kunnen pas na twee tot drie jaar bloemen geven, afhankelijk van het ras en de onderstam. Bij pruimen en kersen duurt het vaak nog wat langer. Een andere mogelijke oorzaak is verkeerde snoei. Als je in het voorjaar te veel nieuwe scheuten wegknipt of in de winter het vruchthout verwijdert, kan dat ervoor zorgen dat de boom zijn energie vooral in groei steekt en geen bloemen vormt.

Wel bloemen, maar geen fruit?

Heb je wel bloemen, maar blijft de boom vruchtloos? Dan is er mogelijk een probleem met bestuiving. Sommige fruitbomen, zoals appels, peren en kersen, hebben een ander ras nodig om goed bestoven te worden. Zonder een geschikte bestuivingspartner in de buurt kunnen bloemen wel bloeien, maar geen vruchten vormen. Ook een gebrek aan bestuivers, zoals bijen, kan een probleem zijn. Probeer daarom bloeiende planten in de buurt van je boom te zetten om bijen aan te trekken.

Bij bepaalde bomen, zoals perziken en nectarines, kan vorstschade ook een boosdoener zijn. Deze bomen bloeien vroeg in het jaar, waardoor late nachtvorst de bloemen beschadigt en de vruchtzetting verhindert.

Oplossing

Zorg dat je weet welk type bestuiving jouw boom nodig heeft, plant waar nodig een extra boom of kies een zelfbestuivend ras. Snoei met beleid en voorkom schade aan vruchtknoppen. Bescherm bloesems tegen vorst met vliesdoek en zorg voor een bijvriendelijke tuin.

Schimmelziekten tasten het blad en de vruchten aan

Schimmelziekten zoals meeldauw, krulziekte en schurft zijn veelvoorkomende problemen bij fruitbomen. Ze kunnen ervoor zorgen dat bladeren verkleuren, misvormd raken of zelfs vroegtijdig afvallen. Deze problemen treden vooral op bij een combinatie van een gevoelig ras, een ongeschikte standplaats en onvoldoende onderhoud.

Gevoelig ras

Sommige fruitrassen zijn gevoeliger voor schimmelziekten dan andere. Oudere rassen hebben vaak minder weerstand tegen schimmels, terwijl nieuwere rassen speciaal gekweekt zijn om toleranter te zijn. Bij perziken, bijvoorbeeld, is krulziekte een bekend probleem, terwijl bij appels schurft regelmatig voorkomt. Kies daarom bij het planten van een nieuwe boom voor een ziektebestendig ras.

Verkeerde standplaats of snoei

Fruitbomen die te dicht op elkaar staan, of op een plek waar weinig wind komt, drogen langzamer op na regen. Dit creëert een vochtige omgeving waarin schimmels goed gedijen. Ook te weinig zon kan bijdragen aan schimmelproblemen, omdat de boom hierdoor minder energie heeft om zichzelf te verdedigen.

Een slecht gesnoeide boom met een dicht bladerdek is gevoeliger voor schimmelaanvallen. Door te snoeien, kun je zorgen voor een goede luchtcirculatie tussen de takken, waardoor bladeren sneller drogen en schimmels minder kans krijgen.

Oplossing

Kies een standplaats met voldoende zon en luchtcirculatie. Zorg dat de boom niet te dicht bij andere planten staat en snoei jaarlijks om een open kroon te behouden. Verwijder geïnfecteerde bladeren om verdere verspreiding te voorkomen. Bij het planten van een nieuwe boom kun je een ras kiezen dat beter bestand is tegen schimmelziekten. Met de juiste aandacht kun je schimmels vaak voorkomen.

Fruit rijpt niet goed af

Als fruit niet goed afrijpt, is dat een teleurstelling. Vruchten blijven klein, smaken zuur of vallen voortijdig van de boom. De oorzaak ligt vaak bij een combinatie van verkeerde omstandigheden, zoals de standplaats, de keuze van het ras, of een gebrek aan vruchtdunning.

Verkeerde standplaats

Fruitbomen hebben veel zon nodig om vruchten te laten rijpen. Een plek in de schaduw, bijvoorbeeld naast een groot gebouw of andere bomen, kan ervoor zorgen dat de vruchten niet genoeg energie krijgen om volledig te rijpen. Er zijn maar een paar fruitsoorten geschikt om in de schaduw te groeien. Ook te veel wind kan een probleem zijn, omdat het de boom stress geeft en hij daardoor zijn energie vooral in overleving steekt in plaats van in het rijpen van vruchten.

Ongeschikt ras

Sommige fruitrassen zijn niet geschikt voor het Nederlandse klimaat. Warmteminnende rassen, zoals bepaalde druiven, abrikozen of perziken, hebben meer zonuren en hogere temperaturen nodig om goed af te rijpen. Als je in een koudere regio woont, kies dan voor rassen die speciaal zijn gekweekt voor gematigde klimaten, of plant deze fruitbomen in een kas of serre.

Geen vruchtdunning

Een boom die te veel vruchten draagt, heeft niet genoeg energie om ze allemaal goed te laten rijpen. Zonder vruchtdunning blijven de vruchten klein en zuur, omdat de boom zijn voedingsstoffen over te veel vruchten moet verdelen. Pas vruchtdunning toe bij druiven (daar noemen we het vaak krenten), pruimen en peren.

Oplossing

Controleer of je boom voldoende zon krijgt en zorg voor beschutting tegen harde wind. Kies bij nieuwe aanplant een ras dat goed past bij jouw klimaat. Dun tijdens de zomer overtollige vruchten uit, zodat de boom zijn energie kan richten op een kleinere hoeveelheid fruit. Met de juiste aandacht kun je genieten van volwaardige, smakelijke vruchten!

Boom wordt te groot

Een fruitboom die te groot wordt, kan onhandelbaar zijn en problemen veroorzaken in de tuin. Hij groeit boven je bereik, maakt snoeien lastig, en geeft vaak minder fruit. Bovendien kan de boom schaduw werpen op andere planten, wat hun groei belemmert. De oorzaken zijn vaak te herleiden tot de keuze van een krachtig ras of een verkeerde onderstam, of jarenlang gebrek aan goed onderhoud.

De verkeerde onderstam

De onderstam bepaald hoe groot een fruitboom uiteindelijk wordt. Sommige bomen worden gewoon altijd groot, zoals de walnoot en pecannoot.

Voor andere bomen koop je een laagstam, halfstam of hoogstam boom. Die staan op een andere onderstam, en deze onderstam bepaald hoe groot de boom uiteindelijk wordt.

Als de boom op een te kleine plek staat, kan hij de beschikbare ruimte al snel ontgroeien. Bekijk daarom altijd de beschikbare ruimte voordat je de juiste maat kiest. En kijk niet alleen hoe groot de boom is als je hem koopt, maar ook hoe groot de boom zal zijn na 10 jaar. De onderstam zorgt ervoor dat de boom een passende uiteindelijke hoogte heeft.

Laagstam, halfstam en hoogstam fruitbomen met hun afmetingen na 10 jaar.

Gebrek aan snoei

Zonder regelmatige onderhoudssnoei kan een fruitboom in de loop van de jaren steeds groter en dichter worden. Een dicht bladerdek laat weinig licht door naar de vruchten, waardoor de oogst afneemt. Daarnaast wordt een overgroeide boom gevoeliger voor ziekten en windschade.

Oplossing

Bij het aanplanten is het belangrijk om een fruitboom te kiezen die past bij de beschikbare ruimte. Kies voor een laagstam of zelfs dwergboom als je een compacte boom wilt. Voer jaarlijks onderhoudssnoei uit om de boom in vorm te houden en zorg voor een open kroon met voldoende luchtcirculatie.

Als je boom al te groot is, kun je een verjongingssnoei toepassen. Dit doe je geleidelijk over meerdere jaren, zodat de boom kan herstellen en niet teveel stress ervaart. Door deze aanpak kun je zelfs een oude, uit de kluiten gewassen boom weer productief en beheersbaar maken!

Verder lezen

De 5 meest voorkomende problemen met fruitbomen in de tuin zijn onder andere groeiproblemen, het niet geven van fruit, schimmelziekten, onrijp fruit, en bomen die te groot worden. Deze uitdagingen kunnen vaak worden voorkomen of opgelost door de juiste keuzes te maken bij het planten, zoals het selecteren van een geschikte ondergrond, het kiezen van een goed ras, en het zorgen voor de juiste snoei en standplaats. Regelmatig onderhoud, zoals het toepassen van verjongingssnoei en het verwijderen van zieke bladeren, kan helpen bij het behouden van gezonde fruitbomen. Door bewust om te gaan met de verzorging en het juiste ras voor de omgeving te kiezen, kunnen tuiniers genieten van gezonde bomen die in staat zijn om vruchten van hoge kwaliteit te produceren.