Wortelrot (phytophthora) bij frambozen voorkomen en bestrijden

Gepubliceerd op 10-08-2025

in Informatie

Geschreven door Frank Houweling

Wortelrot, praktisch altijd veroorzaakt door de waterschimmel Phytophthora rubi, is een van de meest gevreesde problemen in de frambozentuin. Een eenmaal aangetaste plant sterft vaak langzaam af, van onder naar boven, en kan andere planten besmetten. Gelukkig kun je met de juiste aanpak veel ellende voorkomen.

In dit artikel lees je hoe je wortelrot herkent, waarom het ontstaat, en wat je kunt doen om het te voorkomen. Ook bespreken we welke frambozenrassen beter bestand zijn tegen deze ziekte, en welke juist extra kwetsbaar zijn.

Wat is wortelrot?

Wortelrot door Phytophthora is een bodemgebonden ziekte die toeslaat bij langdurig natte omstandigheden. De veroorzaker is een schimmelachtige oömyceet die sporen vormt in natte, zuurstofarme grond. Deze sporen zwemmen door het bodemwater en dringen de wortels binnen, waarna ze zich verspreiden in de plant.

Eenmaal binnen tasten ze het wortelstelsel aan. Eerst de haarwortels, dan de hoofdwortels, en uiteindelijk ook de stambasis. Hierdoor raakt de sapstroom verstoord, kunnen bladeren en vruchten niet meer gevoed worden, en sterft de plant langzaam af.

Wortelrot door Phytophthora herkennen

Wortelrot geeft in het begin subtiele symptomen die makkelijk verward worden met droogtestress, stikstofgebrek of zonnebrand. Maar de volgende signalen wijzen vaak op Phytophthora:

Bladeren vergelen, vooral van onder naar boven
Planten groeien traag of blijven achter
Verwelking bij zonnig weer, ondanks vochtige grond
Donkerbruine tot zwarte verkleuring van de stambasis
Bij het uitgraven: zwarte, rottende wortels zonder witte haarwortels
Typische muffe geur aan de wortels

Een plant die er vandaag nog redelijk uitziet, kan na een paar warme, natte dagen plotseling instorten.

Wortelrot kan soms lastig te herkennen zijn, omdat de eerste symptomen zo lijken op andere (onschuldige) problemen. Controleer bij twijfel de wortels. Gezonde wortels zijn wit tot lichtbruin en stevig. Aangetaste wortels zijn zwart, slap en vaak wat slijmerig. Dit is het meest duidelijke en belangrijkste kenmerk van wortelrot.

Links: gezonde frambozenstruik. Rechts: symptomen wortelrot bij framboos. Zwarte, muffe en slijmerige wortels. Zwarte verkleuring stambasis (onderste 10cm van stam), verwelking van bladeren van onderaan plant naar boven.

Oorzaken en risicofactoren

Phytophthora is vooral een probleem op gronden die te nat zijn of waar de afwatering slecht is.

De volgende omstandigheden verhogen het risico:

Grond met een slechte structuur (bijv. lichte klei of verdichte leem)
Te lage ligging of kuilen waar water lang in blijft staan na regen
Grond met hoge grondwaterstand of zonder drainage
Frambozen die te diep geplant zijn, waardoor de wortelkraag in contact blijft met vocht
Geen zuurstof in de bodem, vaak door verdichting of waterverzadiging

Let op: Phytophthora zit vaak al in de bodem. De schimmel kan jarenlang sluimeren en pas actief worden als de omstandigheden gunstig zijn. Daarom is preventie zo belangrijk. Heb je vroeger last gehad van phytophtora? Bijvoorbeeld bij tomatenplanten of aardappelen? Dan is het niet verstandig om op dezelfde plek een gevoelige plant zoals een framboos aan te planten.

Slecht drainerende ondergronden zijn één van de meest voorkomende uitdagingen bij het aanleggen van een fruittuin.

Gevoelige rassen kunnen prima, maar niet overal

Veel populaire frambozenrassen zijn gevoelig voor wortelrot, zoals Tulameen, Heritage, Octavia, Meeker en Willamette. Toch betekent dat niet dat je deze rassen moet vermijden. Op een luchtige, licht zure veen- of zandgrond met goede afwatering doen ook deze rassen het prima. Sterker nog, het zijn dan vaak zeer aantrekkelijke en betrouwbare rassen.

Het probleem ontstaat pas als je ze plant op plekken waar de grond het water minder goed afvoert, bijvoorbeeld op lichte klei, verdichte leem, of in natte tuinhoeken. Hier lopen gevoelige rassen groot risico.

Heb je een dergelijke plek, kies dan liever voor een robuuster ras (zie verderop). Of pas je grond aan, bijvoorbeeld door verhoogde bedden aan te leggen of drainage toe te voegen. Vaak is het aanpassen van de grond de betere optie van de twee, maar bij twijfel kunnen robuustere rassen zeker een bijdrage leveren.

Preventie tegen wortelrot

Wortelrot laat zich moeilijk bestrijden als het eenmaal toeslaat. De beste aanpak is preventie. Gelukkig kun je als tuinder veel doen om je frambozenstruik gezond te houden.

Kies een geschikte standplaats. Zorg voor een plek waar regenwater snel weg kan. Vermijd laagtes of plekken tegen een muur aan waar water zich ophoopt. Zon en luchtcirculatie helpen de grond sneller opdrogen.
Werk met verhoogde bedden. Heb je zware of natte grond? Maak dan ruggen of verhoogde bedden van 20–30 cm hoog. Dit verbetert de afwatering aanzienlijk en vermindert het risico op wortelrot drastisch.
Verbeter de grondstructuur. Meng compost, bladaarde of grof zand door de grond om die luchtiger te maken. Let op dat je niet teveel veen of turf gebruikt, dit houdt juist weer water vast. Op een zware kleigrond pas je beter grof zand toe.
Vermijd verdichting. Loop niet teveel op de plantstroken, zeker niet als de grond nat is. Gebruik smalle paden en werk vanaf de zijkanten. Vermijd ook het gebruik van zware machines. Zijn er wel zware machines geweest op het land, bijvoorbeeld bij een nieuwbouwhuis? Dan is éénmalig diep spitten voordat je gaat aanplanten absoluut aan te raden.
Plant niet te diep. De wortelkraag (overgang tussen wortels en stengel) moet net boven de grond zitten. Als die te diep zit, blijft de basis van de plant te nat en ontstaat rotting.
Geef verstandig water. Te veel water is net zo schadelijk als te weinig. Geef liever af en toe ruim water dan elke dag een beetje. Gebruik eventueel druppelbevloeiing, zodat de bladeren en stambasis droog blijven.
Zorg voor een licht zure pH. Frambozen houden van een pH tussen 5,5 en 6,5. Op neutrale of kalkrijke gronden groeien ze wel, maar raken ze eerder gestrest, wat ze vatbaarder maakt voor ziekten.

Resistente en gevoelige rassen

Je kunt veel winnen met de juiste rassenkeuze. Sommige rassen zijn van nature minder gevoelig voor wortelrot. Hieronder een overzicht:

Minder gevoelige en resistente rassen

Deze rassen hebben op een minder ideale ondergrond minder snel last van wortelrot.

Autumn Bliss – productieve en betrouwbare herfstframboos
Cascade Delight – zomerframboos met goed aroma
Himbo Top – populair ras herfstframboos
Tulamagic – verbetering van Tulameen, iets latere rijping
Sanibelle – Duitse zomerframboos met prachtige rood-paarse kleur, speciaal geselecteerd voor resistentie
Black Jewel – zwarte framboos
Fallred – vroege herfstframboos, speciaal geselecteerd voor resistentie

Gevoelige rassen

Plant deze frambozen niet aan als je onzeker bent over de ondergrond.

Tulameen – bekende zomerframboos, geliefd om smaak en vroege rijping
Heritage – bekende klassieke herfstframboos
Meeker – productieve late zomerfamboos
Octavia – late zomerframboos
Willamette – klassieke zomerframboos
Glen Clova – vroeg rijpende zomerframboos

Wortelrot bestrijden

Is een plant aangetast? Haal hem dan volledig weg, inclusief wortels. Gooi het groenafval niet op de composthoop, maar voer het af. Op die plek plant je de komende jaren beter niets wat gevoelig kan zijn voor phytopthera. De schimmel blijft lang in de grond aanwezig.

Nadat de planten zijn verwijderd kan je de grond beter draineren zodat het grondwater beter wegloopt. Je kunt ook verhoogde bedden maken om het risico op wortelrot nog kleiner te maken, maar alleen in combinatie met goede drainage. Hierna kan je weer nieuwe planten aanplanten. Bij voorkeur begin je met kleinere planten die minder diep wortelen. Het RHS heeft een handige lijst van planten die minder gevoelig zijn voor wortelrot (rarely affected) in de tabel hier: https://www.rhs.org.uk/advice/pdfs/phytophthora-host-list.pdf

Frambozen in pot

Heb je alleen maar natte en zware grond beschikbaar in je tuin? Dan is telen in pot een uitstekend alternatief. Gebruik luchtige potgrond, een ruime pot (minimaal 10 liter), en zorg voor goede afwatering. Zet de pot op een zonnige plek, beschut tegen wind. De beste rassen voor in pot vind je hier: beste soorten frambozen voor in pot.

Verder lezen

Wortelrot is een serieus probleem, maar met de juiste aanpak goed te beheersen. De combinatie van goede drainage, luchtige grond, slimme rassenkeuze en doordachte verzorging maakt het verschil tussen succes en teleurstelling.

Wil je graag meer te weten komen over het telen van frambozen in je eigen fruittuin? Lees dan hier verder: