Vijgen zijn oh zo lekker, maar ook oh zo duur. Zonde, want vijgen groeien eigenlijk heel erg makkelijk. Daarom zijn er ook steeds meer mensen die graag een eigen vijgenboom willen om zo van de zoete vruchten te kunnen proeven. Je zou denken dat het moeilijk is om zo'n mediterrane fruitsoort als een vijgenboom of vijgenstruik in Nederland te kweken, maar gelukkig is een vijg winterharder dan je denkt. Mits je het juiste ras kiest en hem op de juiste plaats aanplant natuurlijk. In dit artikel vertellen we je alles wat je moet weten.
In dit artikel praten we zowel over vijgenbomen als vijgenstruiken. De winterbescherming van vijgenbomen- en struiken is hetzelfde, en je kunt deze termen verder dus ook gewoon negeren.
Hoe winterhard kan een vijg zijn?
Als je een vijg aanplant van het juiste ras, en hem op de juiste plaats aanplant, dan is hij zonder aanvullende bescherming winterhard tot -20 tot -25 graden celcius. Wij hebben zelf een Brown Turkey vijgenboom in onze showtuin staan die daar meer dan 10 jaar geleden is aangeplant, en altijd zonder bescherming de winter is doorgekomen.
Een vijgenboom in Nederland is dus zeker geen slecht idee. Waar andere mediteranne planten in de winter bescherming nodig hebben zijn er genoeg vijgenrassen op de markt die goed winterhard zijn, en gewoon in een tuin aangeplant kunnen worden.
De beste winterharde vijgenbomen en struiken
De beste winterharde vijgenbomen en struiken zijn Brown Turkey, Bornholm's Diamond, Ronde de Bordeaux, Ice Crystal en Osborn Prolific. Dit zijn allemaal speciale rassen die specifieke op ons klimaat zijn geselecteerd. Neem bijvoorbeeld het ras Bornholm's Diamond die uit het zweedse eiland Borholm komt, waar het nog een stuk kouder kan zijn dan in Nederland.
Met de Brown Turkey moet je wel opletten. Doordat de Brown Turkey zo'n populair ras is, wordt de ras naam ook vaak op het etiket geplaatst van vijgenbomen waar het ras niet langer bekend is, of waar het zelfs om een wilde boom gaat. Over het algemeen is het een goed idee om wantrouwig te zijn als er een grote boom (vaak met een plantpaspoort uit Italië) van het ras Brown Turkey wordt aangeboden.
Italiaanse en turkse rassen zijn over het algemeen minder winterhard, en hierbij is het dus belangrijker om deze op een beschutte plaats aan te planten. Een onverwarmde kas is voldoende bescherming voor elke vijgenboom.
Bekijk ons assortiment vijgenbomen
Een goede plek voor het aanplanten van een vijgenboom
Een vijgenboom staat graag op een beschutte plaats. Hoe minder wind er is, hoe beter. Plant een vijgenboom dus liever niet op een dijk of in de polder, waar de wind hard kan waaien. Een stadstuin, binnentuin of achtertuin is ideaal. Een hoekje tussen mure of schuttingen is perfect. Hier blijft de warmte goed hangen en is de vorst in de winter ook minder zwaar.
Een vijgenboom doet het ook erg goed in een kas of serre, en daar is nachtvorst natuurlijk helemaal geen probleem.
De grootte van een vijgenboom hangt helemaal af van het ras en zeker ook de snoei. Hoewel je dus in een kleine tuin goed een vijgenboom kan houden, wordt snoei dan wel echt heel belangrijk. Geen zin om te snoeien? Dan wordt een gemiddelde vijgenboom zo'n 3 meter hoog en net zo breed.
Een vijgenboom houden in pot kan natuurlijk ook. Een groot voordeel is dat de boom in pot een heel stuk kleiner blijft, en ook beter fruit draagt. Een vijgenboom is een boom die meer fruit draagt als hij 'gepest wordt' en geen ruimte meer heeft om verder te groeien. Nadeel is wel dat een vijgenboom in pot niet goed wintehard is, zelfs niet op een beschutte plaats. Verder in dit artikel vertellen we hoe je een vijgenboom in pot wel de winter door kunt krijgen.
Een vijgenboom beschermen tegen de vorst
Een vijgenboom die op een beschutte plaats is aangeplant hoeft niet te worden beschermd bij nachtvorst. Alleen als het zwaarder gaat vriezen dan -20 graden celcius is het aan te bevelen om maatregelen te nemen.
Dit is heel anders voor vijgenbomen die veel wind vangen, bijvoorbeeld midden in de polder, of vijgenbomen die in een pot staan. Deze bomen en struiken zijn veel gevoeliger voor nachtvorst. Natuurlijk is het beter om de vijg op een beter plaats aan te planten, maar als dat niet is kunt je tenminste maatregelen nemen om de boom te beschermen. Hierbij is het belangrijk om vooral te focussen op de wortels en stam. Als de takken van de vijg beschadigd raken door de vorst kan de boom dit in het voorjaar gemakkelijk met nieuwe groei herstellen. Dit is heel anders voor wortels en stam, die zelfs het einde van de boom kunnen betekenen als ze ernstig zijn aangetast.
Het beschermen van de stam en wortels kan structureel door het aanplanten van struiken en bomen om de vijg heen, en tijdelijk door gebruik te maken van jute doeken en/of noppenfolie. Let wel op dat als je folie gebruikt dit maar voor enkele dagen kan. Als je de noppenfolie langer laat zitten kan de boom juist beschadigd raken.
Een vijgenstruik in pot beschermen tegen de vorst
Ook als een vijgenboom of struik in pot op een beschutte plaats staat, moet deze beschermd worden tegen zware vorst (een temperatuur onder de -10 graden celcius). Doordat de wortels niet beschermd worden door een grote hoeveelheid omringende aarde zijn ze gevoeliger voor vorstschade.
De beste manier om een vijgenboom in pot te beschermen tegen nachtvorst, is de pot verplaatsen naar een beschuttere plaats. Een onverwarmde schuur of kas is hiervoor het beste. Let wel op dat als je de boom gaat verplaatsen van binnen naar buiten en weer terug, het temperatuurverschil niet te groot mag zijn. Als dat wel zo is kan de boom in de war raken, de sapstroom op gang komen (omdat de boom denkt dat het voorjaar is) en er zich juist meer schade voordoen.
Als je geen plaats hebt om de vijgenboom of struik naar binnen te verplaatsen, dan is het aan te bevelen om de pot en onderkant van de stam(men) in te pakken met jute doeken of noppenfolie. Hierbij is het wel belangrijk dat folie maar enkele dagen gebruikt mag worden. Als je de noppenfolie langer laat zitten kan de boom juist beschadigd raken.
Het is niet nodig om een vijgenboom in pot de hele winter te beschermen. U hoeft hem alleen bij zware vorst (meer dan -5 graden) naar binnen te halen. Meestal is dit enkele weken tussen november en maart. Haal de vijgenboom ook gerust weer naar buiten als het weer enkele dagen of weken boven 0 graden blijft. Te lang binnen staan is niet goed voor de plant.
Omgaan met ingevroren takken van vijgenbomen
Een vijgenboom of struik kan na zware vorst nogal eens schade oplopen aan de takken. Hierbij is het vaak het geval dat het uiteinde van de tak inkrimpt, indroogt en later afsterft (zichtbaar door de zwarte kleur). Over het algemeen heeft de vijg hier maar weinig last van, en groeien er vanzelf nieuwe takken vanaf de hoofdstam of vanaf aftakkingen van de zijtakken. Toch zijn er twee dingen waar je rekening mee moet houden:
- Houdt met het snoeien van de vijg rekening met mogelijke vorstschade later in het jaar. Als je bijvoorbeeld in de herfst een vijgenboom snoeit, is het een goed idee om zijtakken niet helemaal tot aan de stam af te snoeien. Snoeiwonden zijn extra gevoelig voor vorstschade, en met een snoeiwond op de stam is er dus de mogelijkheid dat dat deel van de stam, en dus ook alles wat daarboven groeit, af kan sterven. Wij adviseren altijd minimaal 10cm. boven de plaats waar je de tak wilt afsnoeien te snoeien, zodat er nog 10cm tak over is om in de winter in te vriezen.
Dit overgebleven stuk tak kan je in het voorjaar, na de nachtvorst, alsnog verwijderen. - Als je vijgenboom of vijgenstruik veel vorstschade in de takken heeft opgelopen is het goed om de boom eerst enkele weken de tijd te geven om nieuwe bladeren en takken te vormen. Hierna kunnen de aangetaste takken, herkenbaar aan het ingekrompen hout en de zwarte kleur, gerust verwijderd worden om nieuwe takken meer ruimte te geven.
Schade in een vijgenboom door late nachtvorst
Late nachtvorst is de grote vijand van veel planten en zeker ook van de vijgenboom. Met late nachtvorst bedoelen we nachtvorst die zich voor doet wanneer de vijgenboom al blad aan het vormen is. Omdat er al een sapstroom actief is zijn de takken en de bladeren zelf veel gevoeliger voor vorst, waardoor er serieuze schade kan optreden.
Gelukkig komt een vijgenboom pas heel laat in het jaar in het blad, waardoor schade bij vijgenbomen door late nachtvorst in Nederland extreem zeldzaam is. Het komt eigenlijk allleen voor bij vijgenbomen die in de winter in een kas- of serre worden overwintert, en daarom zeer vroeg blad hebben gevormd. Als deze daarna naar buiten worden verplaatst en er komt toch nog nachtvorst, dan treed er schade op.
Het voorkomen van schade in het geval van een vijgenstruik uit de kas is gemakkelijk. Plaats de boom bij meer dan -3 graden vorst voor de nacht weer binnen in de onverwarmde kas, waar de struik meer dan voldoende bescherming heeft.
Het beschermen van een boom die niet in pot staat tegen late nachtvorst is jammer genoeg lastig. Er zit niet veel anders op dan te accepteren dat de boom wat schade zal oplopen. Gelukkig komt de vijg hier zelf meestal wel overheen. Geef het dus ook niet zomaar op als een vijgenboom in het vroege voorjaar nog kaal is. Soms is de vijgenboom langzaam aan het herstellen en komen er pas heel laat in het voorjaar bladeren.
Goede verzorging
Een goede verzorging van een vijgenboom is belangrijk om optimaal plezier uit uw boom of struik te halen. Hoe doet u dat? Lees daarvoor verder in onze encyclopedie.
Een vijgenboom- of struik verzorgen
Referenties
Foto van winterharde vijg door Tangopaso. Public domain.
Foto van ronde de bordeaux door Michael Wolf, Penig. CC BY-SA 3.0
Foto van vijg met schade door late nachtvorst door Famartin. CC BY-SA 4.0
