Op een droge dag in het voorjaar loop je je kas of tuin in en zie je overal waterdruppels aan het blad van je plant hangen: oh nee! Is deze plant ziek? Gelukkig niet, dit fenomeen heet guttatie en komt door de snelle groei die de plant in het voorjaar doormaakt. Het is een heel normaal iets en kan geen kwaad. In dit artikel vertellen we meer over hoe je guttatie kunt herkennen en waarom het soms gebeurt.
Wat is guttatie?
Guttatie is zichtbaar als kleine waterdruppels op de randen van bladeren of op de jonge takken van een plant. Terwijl planten meestal water verliezen door transpiratie, treedt guttatie op wanneer er waterdruk in de wortels hoger is dan de transpiratiedruk.
De plant neem dan dus meer vocht op via de sterke wortels dan er wordt verdampt via de bladeren. Het water wat door de wortels wordt opgenomen moet ergens naartoe, en verlaat in druppels weer de plant.
Dit resulteert in de afgifte van water via speciale structuren, genaamd hydathodes, die zich meestal aan de uiteinden van de bladnerven bevinden. Guttatiedruppels zijn vooral 's ochtends vroeg zichtbaar, wanneer grond vochtig is maar de planten door het gebrek aan een felle zon minder water verdampen.
Verschil tussen guttatie en ochtenddauw
Guttatie wordt nog wel eens aangezien voor ochtenddauw, en andersom. Toch zijn deze heel anders. Waar ochtenddauw na een vochtige of regenachtige nacht in grote droppels op het blad blijft liggen, komt guttatie vooral voor na een droge nacht, waar de vochtdruppels kleiner zijn en zich bijna systematisch aan de uiteinden van de blandnerven bevinden.
Links: grote druppels van ochtenddauw op het blad van een roos, rechts: kleine droppels bij de bladnerven door guttatie bij roos.
Waarom scheiden planten waterdruppels af?
Guttatie speelt een belangrijke rol bij het beheersen en transporteren van water binnen in planten. Het help de plant om overtollig water kwijt te raken dat niet via verdamping ('transpiratie') weg komt. Guttatie helpt een plant ook om mineralen en andere opgeloste stoffen kwijt te raken. Het proces van guttatie is nauw verbonden met de wortelactiviteit en de opname van water en voedingsstoffen.
Kan guttatie kwaad?
Guttatie kan absoluut geen kwaad. Het is een teken dat de boom- of struik voldoende water heeft opgenomen en in balans is.
Er zijn enkele uitzonderlijke situaties waarin guttatie mogelijk nadelige effecten kan hebben. Omdat guttatie druppels suikers en andere opgeloste stoffen kan bevatten, kunnen deze aantrekkelijk zijn voor insecten, wat mogelijk kan leiden tot plagen. Bovendien kan het vochtige bladerenoppervlak schimmelgroei bevorderen als de omgevingsomstandigheden gunstig zijn.
Een goede snoei en standplaats kunnen ervoor zorgen dat planten sneller opdrogen om zo'n plaag of schimmelinfectie te voorkomen. Insecten kunnen worden voorkomen door natuurlijke vijanden aan te trekken, en schimmels kunnen worden voorkomen door resistente rassen aan te planten.
Guttatie bij fruitstruiken en -bomen
Guttatie is vooral bekend van groenteplanten zoals komkommers die masaal vochtdruppels afscheiden als je in de vroege ochtend in de moestuin werkt.
Maar ook fruitbomen en struiken scheiden soms vocht af. Vaak doen ze dit wel op andere plaatsen, en het is niet altijd even duidelijk zichtbaar. Naast druiven kunnen ook appelbomen, perzikbomen, kersenbomen en aardbeienplanten guttatie vertonen.
De waterdruppels worden bij druiven meestal gevonden aan de onderkant van de bladeren, waar de hydathodes zich bevinden. Dit kan leiden tot druppels die zich ophopen op de ranken en trossen, wat soms kan worden verward met ochtenddauw.
Voor de andere genoemde planten is guttatie vaak te vinden op de randen van het blad.
Guttatie op de rank van een druif.
Guttatie op het blad van een nectarine: let goed op de bladranden dicht bij de steel waar de druppels zichtbaar zijn.
Bloedende planten
Planten met een hoge 'worteldruk' (er stroomt veel vocht door de takken) zijn soms ook gevoelig voor bloedende snoeiwonden. Het lekken van vocht via guttatie kan geen kwaad, maar via snoeiwonden wel.
Daarom is het belangrijk om deze planten op het juiste moment van het jaar, wanneer de worteldruk laag is, te snoeien. Zo worden gommende en bloedende snoeiwonden voorkomen.
Lees hier verder hoe je fruitbomen op het juiste moment snoeit:
Snoeitijden voor fruitbomen en fruitstruiken
Referenties
Foto in kop van guttatie op de tak van een druif gebruikt met toestemming van Isabel Victor.
Foto van guttatie op het blad van een aardbei door Noah Elhardt. Publiek domein.
Foto van guttatie op het blad van een perzik door Askune. CC BY-SA 3.0 licentie.
Collage van foto's ochtenddauw en guttatie op blad roos. Linker foto: ochtenddauw op blad roos door Richardmilgate at English Wikipedia, publiek domein. Rechter foto: guttatie op blad roos door Michel Bourdais. CC BY-SA 4.0 licentie.
